Nikita Shcheholevatyi
Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Vrage welke stiptheid is er te wachten in de chronologische rangschikking der chinesche dynastien, en vooral welke wetenschappelyke en moreele integriteit in karakterbeschryving? (Pytanie, jaka dokładność jest oczekiwana w chronologicznym porządku chińskich dynastii, a zwłaszcza jaka naukowa i moralna integralność w opisie charakteru?; Vrage welke stiptheid is er te wachten in de chronologische rangschikking der chinesche dynastien – pytanie, jaka dokładność jest oczekiwana w chronologicznym porządku chińskich dynastii, en vooral welke wetenschappelyke en moreele integriteit in karakterbeschryving? – a zwłaszcza jaka naukowa i moralna integralność w opisie charakteru?)
Toch is er leering te trekken uit de hier bedoelde fout. (Jednak można wyciągnąć naukę z tego błędu; Toch is er leering te trekken uit de hier bedoelde fout – jednak można wyciągnąć naukę z tego błędu).
Door 't opmerken van zulke blunders, gewenne zich de lezer aan de vraag: ‘man, bloemlezer, weet je wel wat je beweert ons te willen leeren? Zoo neen, waar bemoei je je mee?’ (Zauważając takie błędy, czytelnik przyzwyczaja się do pytania: ‘człowieku, bloemlezer, wiesz, co twierdzisz, że chcesz nas nauczyć? Jeśli nie, czym się zajmujesz?’; Door 't opmerken van zulke blunders – zauważając takie błędy, gewenne zich de lezer aan de vraag – czytelnik przyzwyczaja się do pytania, man, bloemlezer, weet je wel wat je beweert ons te willen leeren? – ‘człowieku, bloemlezer, wiesz, co twierdzisz, że chcesz nas nauczyć?’, Zoo neen, waar bemoei je je mee? – jeśli nie, czym się zajmujesz?)
7
Voor gelykluidend met het oorspronkelyke geteekend. (Zgodnie z oryginałem podpisane; Voor gelykluidend met het oorspronkelyke geteekend – zgodnie z oryginałem podpisane).
Dit is werkelyk het geval met de bewysstukken die ik zoowel in den Havelaar als in de Minnebrieven overleg. (Tak jest rzeczywiście z dowodami, które przedstawiam zarówno w Havelaarze, jak i w Minnebrieven; Dit is werkelyk het geval met de bewysstukken – tak jest rzeczywiście z dowodami, die ik zoowel in den Havelaar als in de Minnebrieven overleg – które przedstawiam zarówno w Havelaarze, jak i w Minnebrieven).
Op gelyke wys heb ik de echtheid van meer andere stukken doen staven, in de meening dat men eenmaal daarnaar onderzoek zou doen. (W podobny sposób potwierdziłem autentyczność wielu innych dokumentów, mając nadzieję, że pewnego dnia zostaną one zbadane; Op gelyke wys heb ik de echtheid van meer andere stukken doen staven – w podobny sposób potwierdziłem autentyczność wielu innych dokumentów, in de meening dat men eenmaal daarnaar onderzoek zou doen – mając nadzieję, że pewnego dnia zostaną one zbadane).
Maar nooit heeft iemand die moeite genomen, wat me zeer karakteristiek voorkomt. (Ale nigdy nikt nie podjął tego trudu, co wydaje mi się bardzo charakterystyczne; Maar nooit heeft iemand die moeite genomen – ale nigdy nikt nie podjął tego trudu, wat me zeer karakteristiek voorkomt – co wydaje mi się bardzo charakterystyczne).
Het spreekt vanzelf dat ik nog altyd bereid ben inzage van bedoelde stukken te geven aan ieder die blyk zal geleverd hebben dat het hem om waarheid te doen is. (Oczywiście, wciąż jestem gotów udostępnić te dokumenty każdemu, kto udowodni, że zależy mu na prawdzie; Het spreekt vanzelf dat ik nog altyd bereid ben inzage van bedoelde stukken te geven – oczywiście, wciąż jestem gotów udostępnić te dokumenty, aan ieder die blyk zal geleverd hebben dat het hem om waarheid te doen is – każdemu, kto udowodni, że zależy mu na prawdzie).
Voorloopig bepaal ik my tot herhaling der sommatie aan Duymaer van Twist om te beweren dat de door my als echt voorgestelde stukken verdicht zyn. (Na razie ograniczam się do powtórzenia wezwania do Duymaer van Twist, aby twierdził, że dokumenty, które przedstawiam jako autentyczne, są sfałszowane; Voorloopig bepaal ik my tot herhaling der sommatie aan Duymaer van Twist – na razie ograniczam się do powtórzenia wezwania do Duymaer van Twist, om te beweren dat de door my als echt voorgestelde stukken verdicht zyn – aby twierdził, że dokumenty, które przedstawiam jako autentyczne, są sfałszowane).
Zoolang hy dit niet durft, blyf ik eischen dat er op die stukken Recht worde gedaan. (Dopóki nie odważy się tego zrobić, będę żądał, aby tym dokumentom oddano sprawiedliwość; Zoolang hy dit niet durft – dopóki nie odważy się tego zrobić, blyf ik eischen dat er op die stukken Recht worde gedaan – będę żądał, aby tym dokumentom oddano sprawiedliwość).
8
Wettig eigendom van den Havelaar. (Prawowita własność Havelaar; Wettig eigendom van den Havelaar – prawowita własność Havelaar).
Droogstoppel voelde berouw dat-i den onnoozelen Sjaalman z'n recht op eigen werk niet ontfutseld had. (Droogstoppel żałował, że nie odebrał naiwnemu Sjaalmanowi prawa do jego własnej pracy; Droogstoppel voelde berouw dat-i den onnoozelen Sjaalman – Droogstoppel żałował, że naiwnemu Sjaalmanowi, z'n recht op eigen werk niet ontfutseld had – nie odebrał prawa do jego własnej pracy).
Waarschynlyk kwam me by 't schetsen van den huichelenden schelm, deze trek noodig voor. (Prawdopodobnie przy rysowaniu obłudnego łotra potrzebowałem tego szczegółu; Waarschynlyk kwam me by 't schetsen van den huichelenden schelm – prawdopodobnie przy rysowaniu obłudnego łotra, deze trek noodig voor – potrzebowałem tego szczegółu).
En zie, ik wist niet dat ik hier – in zeer beperkten zin altoos – profeet was. (I zobacz, nie wiedziałem, że tutaj – w bardzo ograniczonym sensie – byłem prorokiem; En zie, ik wist niet dat ik hier – i zobacz, nie wiedziałem, że tutaj, in zeer beperkten zin altoos – w bardzo ograniczonym sensie, profeet was – byłem prorokiem).
Juist op de manier die Droogstoppel hier betreurt niet gevolgd te hebben, is de beschikking over 't boek Havelaar in andere handen overgegaan. (Dokładnie w sposób, którego Droogstoppel żałuje, że nie zastosował, kontrola nad książką Havelaar przeszła w inne ręce; Juist op de manier die Droogstoppel hier betreurt niet gevolgd te hebben – dokładnie w sposób, którego Droogstoppel żałuje, że nie zastosował, is de beschikking over 't boek Havelaar in andere handen overgegaan – kontrola nad książką Havelaar przeszła w inne ręce).
De my aangeboden en eigenlyk opgedrongen ondersteuning die strekken zou om me zes maanden rust te verschaffen na m'n ellendig omzwerven, en om den uitslag van m'n pleidooi aftewachten, is gebruikt als voorwendsel om den Havelaar zóó te behandelen dat het pleidooi z'n kracht verloor. (Wsparcie zaoferowane mi, a właściwie wymuszone, które miało zapewnić mi sześć miesięcy odpoczynku po moim nieszczęsnym tułaczce i czekaniu na wynik mojego apelacji, zostało użyte jako pretekst do takiego potraktowania Havelaar, że apelacja straciła swoją moc; De my aangeboden en eigenlyk opgedrongen ondersteuning die strekken zou om me zes maanden rust te verschaffen na m'n ellendig omzwerven – wsparcie zaoferowane mi, a właściwie wymuszone, które miało zapewnić mi sześć miesięcy odpoczynku po moim nieszczęsnym tułaczce, en om den uitslag van m'n pleidooi aftewachten – i czekaniu na wynik mojego apelacji, is gebruikt als voorwendsel om den Havelaar zóó te behandelen dat het pleidooi z'n kracht verloor – zostało użyte jako pretekst do takiego potraktowania Havelaar, że apelacja straciła swoją moc).
En dit geschiedde opzettelyk. (I to stało się celowo; En dit geschiedde opzettelyk – i to stało się celowo).
In een aan my gerichten ‘Brief’ verklaart de heer Van Lennep: dat hy 't populair worden van m'n arbeid wilde tegengaan, hy die met zooveel vertoon van vurige sympatie my verzocht had de uitgaaf daarvan aan hem optedragen! (W liście skierowanym do mnie pan Van Lennep oświadcza, że chciał przeciwdziałać popularności mojej pracy, on, który z takim pokazem gorącej sympatii prosił mnie, bym dedykował mu wydanie tej pracy!; In een aan my gerichten ‘Brief’ verklaart de heer Van Lennep – w liście skierowanym do mnie pan Van Lennep oświadcza, dat hy 't populair worden van m'n arbeid wilde tegengaan – że chciał przeciwdziałać popularności mojej pracy, hy die met zooveel vertoon van vurige sympatie my verzocht had de uitgaaf daarvan aan hem optedragen! – on, który z takim pokazem gorącej sympatii prosił mnie, bym dedykował mu wydanie tej pracy!)
Toch ben ik aan de rechtvaardigheid verplicht den lezer te waarschuwen tegen zekere vereenzelviging van den heer V.L. met den afzichtelyken Droogstoppel. (Jednak z poczucia sprawiedliwości muszę ostrzec czytelnika przed pewnym utożsamieniem pana V.L. z odrażającym Droogstoppel; Toch ben ik aan de rechtvaardigheid verplicht den lezer te waarschuwen – jednak z poczucia sprawiedliwości muszę ostrzec czytelnika, tegen zekere vereenzelviging van den heer V.L. met den afzichtelyken Droogstoppel – przed pewnym utożsamieniem pana V.L. z odrażającym Droogstoppel).
Toen V.L. begon zich met de Havelaarszaak intelaten, was-i oprecht. (Kiedy V.L. zaczął angażować się w sprawę Havelaara, był szczery; Toen V.L. begon zich met de Havelaarszaak intelaten – kiedy V.L. zaczął angażować się w sprawę Havelaara, was-i oprecht – był szczery).
Maar gaande-weg begon hy berouw te voelen, en z'n zwakheid nam zóó de overhand dat-i weldra liever my verraadde – 't moet hem zéér gedaan hebben, want slecht was-i niet! – dan in zyn kring doortegaan voor den beschermer eener zaak die, zeer ten onrechte, werd uitgekreten voor iets revolutionnairs. (Ale stopniowo zaczął odczuwać żal, a jego słabość stała się tak dominująca, że wolał mnie zdradzić – musiało go to bardzo boleć, bo nie był zły! – niż w swoim kręgu uchodzić za obrońcę sprawy, która, bardzo niesłusznie, była uznawana za coś rewolucyjnego; Maar gaande-weg begon hy berouw te voelen – ale stopniowo zaczął odczuwać żal, en z'n zwakheid nam zóó de overhand dat-i weldra liever my verraadde – a jego słabość stała się tak dominująca, że wolał mnie zdradzić, 't moet hem zéér gedaan hebben, want slecht was-i niet! – musiało go to bardzo boleć, bo nie był zły!, dan in zyn kring doortegaan voor den beschermer eener zaak die, zeer ten onrechte, werd uitgekreten voor iets revolutionnairs – niż w swoim kręgu uchodzić za obrońcę sprawy, która, bardzo niesłusznie, była uznawana za coś rewolucyjnego).
Men zie over dit alles, blz. 17 van Vrye-arbeid, uitgaaf 1873, en de Noot op Idee 289. (Więcej na ten temat można znaleźć na stronie 17 Vrye-arbeid, wydanie z 1873 roku oraz w Noot op Idee 289; Men zie over dit alles – więcej na ten temat można znaleźć, blz. 17 van Vrye-arbeid, uitgaaf 1873 – na stronie 17 Vrye-arbeid, wydanie z 1873 roku, en de Noot op Idee 289 – oraz w Noot op Idee 289).
9
Wapen van Bern. (Herb Bern; Wapen van Bern – herb Bern).
In een aldus genoemd gebouw, staande op 't Spui te Amsterdam, werden in myn jeugd boekverkoopingen gehouden. (W budynku o tej nazwie, znajdującym się na Spui w Amsterdamie, w mojej młodości odbywały się wyprzedaże książek; In een aldus genoemd gebouw, staande op 't Spui te Amsterdam – w budynku o tej nazwie, znajdującym się na Spui w Amsterdamie, werden in myn jeugd boekverkoopingen gehouden – w mojej młodości odbywały się wyprzedaże książek).
Ik weet niet of dit nog zoo is, en zelfs niet of die inrichting nog bestond in den tyd waarvan Droogstoppel verondersteld wordt te spreken, d.i. een paar jaar na den datum der officieele stukken die in den Havelaar opgenomen zyn. (Nie wiem, czy nadal tak jest, a nawet czy ta instytucja jeszcze istniała w czasie, o którym mówi Droogstoppel, tj. kilka lat po dacie oficjalnych dokumentów zawartych w Havelaarze; Ik weet niet of dit nog zoo is – nie wiem, czy nadal tak jest, en zelfs niet of die inrichting nog bestond in den tyd waarvan Droogstoppel verondersteld wordt te spreken – a nawet czy ta instytucja jeszcze istniała w czasie, o którym mówi Droogstoppel, d.i. een paar jaar na den datum der officieele stukken die in den Havelaar opgenomen zyn – tj. kilka lat po dacie oficjalnych dokumentów zawartych w Havelaarze).
10
Pandeglang en Lebak. (Pandeglang i Lebak; Pandeglang en Lebak – Pandeglang i Lebak).
Hier voor 't eerst had ik 't genoegen een paar namen voluit te schryven, die in vorige uitgaven met puntjes verminkt waren. (Tutaj po raz pierwszy miałem przyjemność napisać kilka nazwisk w pełni, które w poprzednich wydaniach były zniekształcone kropkami; Hier voor 't eerst had ik 't genoegen een paar namen voluit te schryven – tutaj po raz pierwszy miałem przyjemność napisać kilka nazwisk w pełni, die in vorige uitgaven met puntjes verminkt waren – które w poprzednich wydaniach były zniekształcone kropkami).
Tot op dit oogenblik toe kende een zeer groot getal lezers den naam niet van de provincie waar de in Havelaar behandelde voorvallen plaats grepen. (Do tego momentu bardzo duża liczba czytelników nie znała nazwy prowincji, w której miały miejsce wydarzenia opisane w Havelaarze; Tot op dit oogenblik toe kende een zeer groot getal lezers den naam niet – do tego momentu bardzo duża liczba czytelników nie znała nazwy, van de provincie waar de in Havelaar behandelde voorvallen plaats grepen – prowincji, w której miały miejsce wydarzenia opisane w Havelaarze).
Men moest zich vergenoegen met den klank Leb. (Musieli zadowolić się brzmieniem Leb; Men moest zich vergenoegen met den klank Leb – musieli zadowolić się brzmieniem Leb).
En dat zoo'n storende terughouding nadeelig gewerkt heeft, zoowel op het schilderachtige der voorstelling als op 't betrouwbare van m'n beweringen, spreekt vanzelf. (I że takie irytujące powstrzymanie miało negatywny wpływ zarówno na malowniczość przedstawienia, jak i na wiarygodność moich twierdzeń, jest oczywiste; En dat zoo'n storende terughouding nadeelig gewerkt heeft – i że takie irytujące powstrzymanie miało negatywny wpływ, zoowel op het schilderachtige der voorstelling als op 't betrouwbare van m'n beweringen – zarówno na malowniczość przedstawienia, jak i na wiarygodność moich twierdzeń, spreekt vanzelf – jest oczywiste).
Dit was dan ook 't doel van dat verraderlyk kastreeren. (To właśnie było celem tego zdradzieckiego kastrowania; Dit was dan ook 't doel van dat verraderlyk kastreeren – to właśnie było celem tego zdradzieckiego kastrowania).
Men zie hierover de zoo-even aangehaalde Noot op Idee 289. (Więcej na ten temat można znaleźć w cytowanej wcześniej Noot op Idee 289; Men zie hierover de zoo-even aangehaalde Noot op Idee 289 – więcej na ten temat można znaleźć w cytowanej wcześniej Noot op Idee 289).
De Engelschman Wallace – die nota bene de engelsche vertaling van den Havelaar niet onder de oogen gehad heeft, want dáárin staan namen en datums voluit gedrukt – ontzegt aan m'n werk alle waarde omdat ik geen plaatsen en dagteekeningen opgeef. (Anglik Wallace – który nawiasem mówiąc nie widział angielskiego tłumaczenia Havelaar, bo tam nazwy i daty są drukowane w całości – odmawia mojej pracy jakiejkolwiek wartości, ponieważ nie podaję miejsc i dat; De Engelschman Wallace – Anglik Wallace, die nota bene de engelsche vertaling van den Havelaar niet onder de oogen gehad heeft – który nawiasem mówiąc nie widział angielskiego tłumaczenia Havelaar, want dáárin staan namen en datums voluit gedrukt – bo tam nazwy i daty są drukowane w całości, ontzegt aan m'n werk alle waarde omdat ik geen plaatsen en dagteekeningen opgeef – odmawia mojej pracy jakiejkolwiek wartości, ponieważ nie podaję miejsc i dat).
Men heeft my verzekerd – of 't waar is, weet ik niet – dat de heer Van Lennep m'n handschrift ten-geschenke heeft gegeven aan de Maatschappy der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. (Ubezpieczono mnie – nie wiem, czy to prawda – że pan Van Lennep podarował mój rękopis Maatschappij der Nederlandse Letterkunde w Lejdzie; Men heeft my verzekerd – ubezpieczono mnie, of 't waar is, weet ik niet – nie wiem, czy to prawda, dat de heer Van Lennep m'n handschrift ten-geschenke heeft gegeven aan de Maatschappy der Nederlandsche Letterkunde te Leiden – że pan Van Lennep podarował mój rękopis Maatschappij der Nederlandse Letterkunde w Lejdzie).
Indien ik hierin wèl geïnformeerd ben, zou dat Genootschap in de gelegenheid zyn te onderzoeken of 't myn schuld is, dat in vorige uitgaven de namen van plaatsen en personen of de dagteekeningen met lafhartige puntjes gespeld zyn? (Jeśli jestem dobrze poinformowany, to Towarzystwo mogłoby zbadać, czy to moja wina, że w poprzednich wydaniach nazwy miejsc i osób oraz daty były pisane tchórzliwymi kropkami; Indien ik hierin wèl geïnformeerd ben – jeśli jestem dobrze poinformowany, zou dat Genootschap in de gelegenheid zyn te onderzoeken of 't myn schuld is – to Towarzystwo mogłoby zbadać, dat in vorige uitgaven de namen van plaatsen en personen of de dagteekeningen met lafhartige puntjes gespeld zyn? – czy to moja wina, że w poprzednich wydaniach nazwy miejsc i osób oraz daty były pisane tchórzliwymi kropkami).
11
Groote weg over Java. (Wielka droga przez Jawę; Groote weg over Java – wielka droga przez Jawę).
Deze weg loopt van Anjer, aan straat Soenda gelegen en dus een der westelykste punten, tot aan Banjoewangie, dat aan 't Zuidoostelyk uiteinde des lands, tegenover Bali ligt, en is 270 uur gaans lang. (Ta droga biegnie od Anjer, położonego nad cieśniną Sunda, czyli jednym z najbardziej wysuniętych na zachód punktów, aż do Banjoewangie, leżącego na południowo-wschodnim krańcu kraju, naprzeciwko Bali, i ma długość 270 godzin marszu; Deze weg loopt van Anjer, aan straat Soenda gelegen en dus een der westelykste punten – ta droga biegnie od Anjer, położonego nad cieśniną Sunda, czyli jednym z najbardziej wysuniętych na zachód punktów, tot aan Banjoewangie, dat aan 't Zuidoostelyk uiteinde des lands, tegenover Bali ligt – aż do Banjoewangie, leżącego na południowo-wschodnim krańcu kraju, naprzeciwko Bali, en is 270 uur gaans lang – i ma długość 270 godzin marszu).
Het aanleggen daarvan was een reuzenwerk, en kon dan ook slechts ten-einde worden gebracht door 'n man als Daendels die aan groote wilskracht, verregaande minachting voor byzondere belangen paarde. (Budowa tej drogi była gigantycznym przedsięwzięciem i mogła zostać ukończona tylko przez człowieka takiego jak Daendels, który łączył wielką siłę woli z ogromnym lekceważeniem prywatnych interesów; Het aanleggen daarvan was een reuzenwerk – budowa tej drogi była gigantycznym przedsięwzięciem, en kon dan ook slechts ten-einde worden gebracht door 'n man als Daendels – i mogła zostać ukończona tylko przez człowieka takiego jak Daendels, die aan groote wilskracht, verregaande minachting voor byzondere belangen paarde – który łączył wielką siłę woli z ogromnym lekceważeniem prywatnych interesów).
De blyken die van z'n ruwheid worden verteld, loopen in 't ongelooflyke. (Opowieści o jego brutalności są wręcz niewiarygodne; De blyken die van z'n ruwheid worden verteld – opowieści o jego brutalności, loopen in 't ongelooflyke – są wręcz niewiarygodne).
Toch zyn er in zekere gevallen menschen van die soort noodig. (Jednak w niektórych przypadkach tacy ludzie są niezbędni; Toch zyn er in zekere gevallen menschen van die soort noodig – jednak w niektórych przypadkach tacy ludzie są niezbędni).
Ik beweer dat er ook thans behoefte is aan personen die moed en kracht hebben om op eigen verantwoordelykheid te breken met den sleur. (Twierdzę, że również obecnie istnieje potrzeba osób, które mają odwagę i siłę, aby na własną odpowiedzialność zerwać z rutyną; Ik beweer dat er ook thans behoefte is aan personen – twierdzę, że również obecnie istnieje potrzeba osób, die moed en kracht hebben om op eigen verantwoordelykheid te breken met den sleur – które mają odwagę i siłę, aby na własną odpowiedzialność zerwać z rutyną).
Waarlyk, er zyn heden-ten-dage in ons Indie dingen te verrichten, waarby die postweg kinderspel is! (Naprawdę, dzisiaj w naszych Indiach są rzeczy do zrobienia, przy których ta droga pocztowa to pestka!; Waarlyk, er zyn heden-ten-dage in ons Indie dingen te verrichten – naprawdę, dzisiaj w naszych Indiach są rzeczy do zrobienia, waarby die postweg kinderspel is! – przy których ta droga pocztowa to pestka!)
Of de Daendels die daartoe verwacht en gewenscht wordt, zou kunnen volstaan met de eigenschappen die 'n zeventig jaar geleden aan de eischen beantwoordden, blyft te betwyfelen. (Czy Daendels, którego oczekuje się i pragnie, zdoła sprostać wymaganiom, które były spełniane siedemdziesiąt lat temu, pozostaje wątpliwe; Of de Daendels die daartoe verwacht en gewenscht wordt – czy Daendels, którego oczekuje się i pragnie, zou kunnen volstaan met de eigenschappen die 'n zeventig jaar geleden aan de eischen beantwoordden, blyft te betwyfelen – zdoła sprostać wymaganiom, które były spełniane siedemdziesiąt lat temu, pozostaje wątpliwe).
Ik spreek in den tekst van ‘bezwaren die z'n tegenstanders in 't Moederland hem in den weg legden’. (W tekście mówię o ‘przeszkodach, które jego przeciwnicy w ojczyźnie stawiali mu na drodze’; Ik spreek in den tekst van ‘bezwaren die z'n tegenstanders in 't Moederland hem in den weg legden’ – w tekście mówię o ‘przeszkodach, które jego przeciwnicy w ojczyźnie stawiali mu na drodze’).
Wat is in ònzen tyd het lot van iemand die in Indiën iets verbeteren wil? (Jakie jest w naszych czasach los osoby, która chce coś poprawić w Indiach?; Wat is in ònzen tyd het lot van iemand die in Indiën iets verbeteren wil? – jakie jest w naszych czasach los osoby, która chce coś poprawić w Indiach?)
Hoe zwaar Daendels' taak ook moge geweest zyn, hy had niet te worstelen met 'n wysneuzige Tweede Kamer en de ministerschappen die uit zoo'n Kamerregeering voortvloeien. (Jakkolwiek trudne było zadanie Daendelsa, nie musiał zmagać się z mądrą Izbą Reprezentantów i ministerstwami, które wynikały z takiego rządu; Hoe zwaar Daendels' taak ook moge geweest zyn – jakkolwiek trudne było zadanie Daendelsa, hy had niet te worstelen met 'n wysneuzige Tweede Kamer – nie musiał zmagać się z mądrą Izbą Reprezentantów, en de ministerschappen die uit zoo'n Kamerregeering voortvloeien – i ministerstwami, które wynikały z takiego rządu).
Wat overigens onzen ‘Maarschalk’ aangaat – maréchal de Hollande, namelyk, want na de inlyving werd-i teruggezet tot generaal – ook ten zynen opzichte is het te betreuren dat wy Hollanders zoo schraal voorzien zyn van Mémoire-litteratuur, een fout die onze Geschiedenis dor maakt, en slechts begrypelyk voor de zoodanigen die, geen oordeel genoeg hebbende tot niet-begrypen, volkomen tevreden zyn met ongerymdheid. (Co do naszego ‘Marszałka’ – marszałek Holandii, bo po aneksji został zdegradowany do generała – również w jego przypadku należy żałować, że my, Holendrzy, mamy tak niewiele literatury pamiętnikarskiej, błąd, który czyni naszą historię suchą i zrozumiałą tylko dla tych, którzy, nie mając wystarczającej oceny do niezrozumienia, są całkowicie zadowoleni z absurdów; Wat overigens onzen ‘Maarschalk’ aangaat – co do naszego ‘Marszałka’, maréchal de Hollande, namelyk, want na de inlyving werd-i teruggezet tot generaal – marszałek Holandii, bo po aneksji został zdegradowany do generała, ook ten zynen opzichte is het te betreuren dat wy Hollanders zoo schraal voorzien zyn van Mémoire-litteratuur – również w jego przypadku należy żałować, że my, Holendrzy, mamy tak niewiele literatury pamiętnikarskiej, een fout die onze Geschiedenis dor maakt – błąd, który czyni naszą historię suchą, en slechts begrypelyk voor de zoodanigen die, geen oordeel genoeg hebbende tot niet-begrypen – i zrozumiałą tylko dla tych, którzy, nie mając wystarczającej oceny do niezrozumienia, volkomen tevreden zyn met ongerymdheid – są całkowicie zadowoleni z absurdów).
De levensloop van Daendels was 'n drama. (Życie Daendelsa było dramatem; De levensloop van Daendels was 'n drama – życie Daendelsa było dramatem).
Dit is optemaken uit het weinige dat officieel van hem bekend is, en uit de vele vertellingen die in de Chinesche kerk omtrent hem in omloop zyn. (Można to wywnioskować z niewielu oficjalnie znanych informacji o nim i z wielu opowieści, które krążą o nim w chińskim kościele; Dit is optemaken uit het weinige dat officieel van hem bekend is – można to wywnioskować z niewielu oficjalnie znanych informacji o nim, en uit de vele vertellingen die in de Chinesche kerk omtrent hem in omloop zyn – i z wielu opowieści, które krążą o nim w chińskim kościele).
Een goedgeschreven levensgeschiedenis van dien man zou licht werpen op 'n belangryk tydvak onzer historie van den patriottentyd af tot de restauratie toe. (Dobrze napisana biografia tego człowieka rzuciłaby światło na ważny okres naszej historii od czasów patriotycznych do restauracji; Een goedgeschreven levensgeschiedenis van dien man – dobrze napisana biografia tego człowieka, zou licht werpen op 'n belangryk tydvak onzer historie van den patriottentyd af tot de restauratie toe – rzuciłaby światło na ważny okres naszej historii od czasów patriotycznych do restauracji).
Op z'n armzalig knoeien by gelegenheid der inlyving van ons landje, wees ik reeds in m'n Idee 515. (Na jego nędzne knucie przy okazji aneksji naszego kraju, zwróciłem już uwagę w mojej Idee 515; Op z'n armzalig knoeien by gelegenheid der inlyving van ons landje – na jego nędzne knucie przy okazji aneksji naszego kraju, wees ik reeds in m'n Idee 515 – zwróciłem już uwagę w mojej Idee 515).
Wie by 't lezen van die bydrage in 't oog houdt dat onze ‘Maarschalk van Holland’ een gewezen patriot was – en een van de vurigsten! – zou verbaasd staan over 's mans verregaande karakterloosheid, indien niet zyn verbazing uitgeput ware door 't letten op de algemeenheid van die kwaal. (Kto przy czytaniu tego przyczynka weźmie pod uwagę, że nasz ‘Marszałek Holandii’ był dawnym patriotą – i jednym z najżarliwszych! – byłby zdziwiony jego skrajną bezcharakternością, gdyby jego zdziwienie nie było wyczerpane przez zwrócenie uwagi na powszechność tej choroby; Wie by 't lezen van die bydrage in 't oog houdt dat onze ‘Maarschalk van Holland’ een gewezen patriot was – kto przy czytaniu tego przyczynka weźmie pod uwagę, że nasz ‘Marszałek Holandii’ był dawnym patriotą, en een van de vurigsten! – i jednym z najżarliwszych!, zou verbaasd staan over 's mans verregaande karakterloosheid – byłby zdziwiony jego skrajną bezcharakternością, indien niet zyn verbazing uitgeput ware door 't letten op de algemeenheid van die kwaal – gdyby jego zdziwienie nie było wyczerpane przez zwrócenie uwagi na powszechność tej choroby).
Ook in 't zeer belangryk werk van den heer Van Lennep (het leven van Mr C.v.L. en Mr D.J.v.L.) vindt men kostbare maar bedroevende bydragen tot deze waarheid. (Również w bardzo ważnej pracy pana Van Lennep (życie pana C.v.L. i pana D.J.v.L.) można znaleźć cenne, ale smutne przyczynki do tej prawdy; Ook in 't zeer belangryk werk van den heer Van Lennep – również w bardzo ważnej pracy pana Van Lennep, (het leven van Mr C.v.L. en Mr D.J.v.L.) vindt men kostbare maar bedroevende bydragen tot deze waarheid – (życie pana C.v.L. i pana D.J.v.L.) można znaleźć cenne, ale smutne przyczynki do tej prawdy).
Wie de Geschiedenis grondiger bestudeert dan uit officieel-goedgekeurde schoolboekjes mogelyk is, zal erkennen dat men zeer zelden in de rei der personen die zy ons te aanschouwen geeft, een karakter aantreft. (Kto dokładniej przestudiuje historię niż jest to możliwe z oficjalnie zatwierdzonych podręczników szkolnych, uzna, że rzadko kiedy w szeregu osób, które nam pokazuje, spotyka się charakter; Wie de Geschiedenis grondiger bestudeert dan uit officieel-goedgekeurde schoolboekjes mogelyk is – kto dokładniej przestudiuje historię niż jest to możliwe z oficjalnie zatwierdzonych podręczników szkolnych, zal erkennen dat men zeer zelden in de rei der personen die zy ons te aanschouwen geeft, een karakter aantreft – uzna, że rzadko kiedy w szeregu osób, które nam pokazuje, spotyka się charakter).
Toch blyft het de vraag of men Daendels goed zou beoordeelen, indien men alleen achtsloeg op z'n lamlendig gedrag in de maand Februari 1811. (Pozostaje jednak pytanie, czy Daendels byłby dobrze oceniany, gdyby zwracać uwagę tylko na jego nędzne zachowanie w lutym 1811 roku; Toch blyft het de vraag of men Daendels goed zou beoordeelen – pozostaje jednak pytanie, czy Daendels byłby dobrze oceniany, indien men alleen achtsloeg op z'n lamlendig gedrag in de maand Februari 1811 – gdyby zwracać uwagę tylko na jego nędzne zachowanie w lutym 1811 roku).
Het wantrouwen waarmee eenige jaren later Willem I hem onderscheidde, schynt aantetoonen dat men hem tot iets buitengewoons in-staat achtte. (Nieufność, z którą kilka lat później odznaczył go Wilhelm I, wydaje się wskazywać, że uważano go za zdolnego do czegoś niezwykłego; Het wantrouwen waarmee eenige jaren later Willem I hem onderscheidde – nieufność, z którą kilka lat później odznaczył go Wilhelm I, schynt aantetoonen dat men hem tot iets buitengewoons in-staat achtte – wydaje się wskazywać, że uważano go za zdolnego do czegoś niezwykłego).
Z'n benoeming tot gouverneur der Bezittingen op de Goudkust – die heele bezitting stond in belangrykheid beneden menige kontroleursafdeeling op Java! – die benoeming was 'n soort van gevangenschap. (Jego mianowanie na gubernatora posiadłości na Złotym Wybrzeżu – ta cała posiadłość była mniej ważna niż wiele wydziałów kontrolnych na Jawie! – to mianowanie było rodzajem więzienia; Z'n benoeming tot gouverneur der Bezittingen op de Goudkust – jego mianowanie na gubernatora posiadłości na Złotym Wybrzeżu, die heele bezitting stond in belangrykheid beneden menige kontroleursafdeeling op Java! – ta cała posiadłość była mniej ważna niż wiele wydziałów kontrolnych na Jawie!, die benoeming was 'n soort van gevangenschap – to mianowanie było rodzajem więzienia).
Ik weet van-goederhand dat hyzelf de zaak dan ook als zoodanig beschouwde. (Wiem z dobrego źródła, że on sam również traktował to jako takie; Ik weet van-goederhand dat hyzelf de zaak dan ook als zoodanig beschouwde – wiem z dobrego źródła, że on sam również traktował to jako takie).
By gelegenheid zal ik eenige staaltjes meedeelen van z'n inborst. (Przy okazji podzielę się kilkoma przykładami jego charakteru; By gelegenheid zal ik eenige staaltjes meedeelen van z'n inborst – przy okazji podzielę się kilkoma przykładami jego charakteru).
