Nikita Shcheholevatyi
Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
En wat voorts het gedeeltelyk ontblooten van andere plaatsen aanging, voornamelyk in 't Mandhélingsche, meende hy genoeg te kunnen rekenen op de trouw en de aanhankelykheid van Jang di Pertoean, 't voornaamste hoofd in de Battahlanden, om hierin geen bezwaar te zien. (A co się tyczy częściowego odciążenia innych miejsc, głównie w regionie Mandhéling, uważał, że może wystarczająco liczyć na lojalność i oddanie Jang di Pertoeana, głównego wodza w Battahlanden, aby nie widzieć w tym przeszkody; en wat voorts het gedeeltelyk ontblooten van andere plaatsen aanging – a co się tyczy częściowego odciążenia innych miejsc, voornamelyk in 't Mandhélingsche – głównie w regionie Mandhéling, meende hy genoeg te kunnen rekenen op de trouw en de aanhankelykheid van Jang di Pertoean – uważał, że może wystarczająco liczyć na lojalność i oddanie Jang di Pertoeana, 't voornaamste hoofd in de Battahlanden, om hierin geen bezwaar te zien – głównego wodza w Battahlanden, aby nie widzieć w tym przeszkody).
Met weerzin gaf de Regeeringskommissaris toe, en wel op de herhaalde betuigingen van den generaal dat hy persoonlyk zich tot borg stelde voor Jang di Pertoean's trouw. (Komisarz rządowy z niechęcią się zgodził, i to na wielokrotne zapewnienia generała, że osobiście ręczy za lojalność Jang di Pertoeana; met weerzin gaf de Regeeringskommissaris toe – komisarz rządowy z niechęcią się zgodził, en wel op de herhaalde betuigingen van den generaal – i to na wielokrotne zapewnienia generała, dat hy persoonlyk zich tot borg stelde voor Jang di Pertoean's trouw – że osobiście ręczy za lojalność Jang di Pertoeana).
Nu was de kontroleur die vóór my de afdeeling Natal bestuurde, de schoonzoon van den adsistent-resident in de Battahlanden, welke ambtenaar met Jang di Pertoean in onmin leefde. (Kontroler, który przede mną zarządzał działem Natal, był zięciem asystenta rezydenta w Battahlanden, który żył w niezgodzie z Jang di Pertoeanem; nu was de kontroleur die vóór my de afdeeling Natal bestuurde – kontroler, który przede mną zarządzał działem Natal, de schoonzoon van den adsistent-resident in de Battahlanden – był zięciem asystenta rezydenta w Battahlanden, welke ambtenaar met Jang di Pertoean in onmin leefde – który żył w niezgodzie z Jang di Pertoeanem).
Later heb ik veel hooren spreken van klachten die tegen dien adsistent-resident waren ingebracht, doch men moest voorzichtig wezen met geloof-slaan aan deze beschuldigingen, omdat ze grootendeels uit den mond kwamen van Jang di Pertoean, en wel op een oogenblik toen deze zelf van veel zwaarder vergrypen was aangeklaagd, hetgeen hem misschien noopte zyn verdediging te zoeken in de fouten van zyn beschuldiger… wat meer gebeurt. (Później wiele słyszałem o skargach wniesionych przeciwko temu asystentowi rezydenta, ale trzeba było ostrożnie wierzyć tym oskarżeniom, ponieważ pochodziły one głównie z ust Jang di Pertoeana, i to w momencie, gdy sam był oskarżony o znacznie poważniejsze przestępstwa, co mogło skłonić go do szukania obrony w błędach swojego oskarżyciela… co zdarza się częściej; later heb ik veel hooren spreken van klachten die tegen dien adsistent-resident waren ingebracht – później wiele słyszałem o skargach wniesionych przeciwko temu asystentowi rezydenta, doch men moest voorzichtig wezen met geloof-slaan aan deze beschuldigingen – ale trzeba było ostrożnie wierzyć tym oskarżeniom, omdat ze grootendeels uit den mond kwamen van Jang di Pertoean – ponieważ pochodziły one głównie z ust Jang di Pertoeana, en wel op een oogenblik toen deze zelf van veel zwaarder vergrypen was aangeklaagd – i to w momencie, gdy sam był oskarżony o znacznie poważniejsze przestępstwa, hetgeen hem misschien noopte zyn verdediging te zoeken in de fouten van zyn beschuldiger… wat meer gebeurt – co mogło skłonić go do szukania obrony w błędach swojego oskarżyciela… co zdarza się częściej).
Hoe dit zy, de gezaghebber van Natal omhelsde de party van zyn schoonvader tegen Jang di Pertoean, en dit te vuriger misschien omdat die kontroleur zeer bevriend was met zekeren Soetan Salim, een natalsch Hoofd dat ook zeer op den battakschen chef gebeten was. (Tak czy inaczej, zarządca Natal przyłączył się do strony swojego teścia przeciwko Jang di Pertoeanowi, i to tym bardziej, ponieważ ten kontroler był bardzo zaprzyjaźniony z pewnym Soetanem Salimem, naczelnikiem z Natal, który również był bardzo wrogo nastawiony do wodza Battaków; hoe dit zy – tak czy inaczej, de gezaghebber van Natal omhelsde de party van zyn schoonvader tegen Jang di Pertoean – zarządca Natal przyłączył się do strony swojego teścia przeciwko Jang di Pertoeanowi, en dit te vuriger misschien omdat die kontroleur zeer bevriend was met zekeren Soetan Salim – i to tym bardziej, ponieważ ten kontroler był bardzo zaprzyjaźniony z pewnym Soetanem Salimem, een natalsch Hoofd dat ook zeer op den battakschen chef gebeten was – naczelnikiem z Natal, który również był bardzo wrogo nastawiony do wodza Battaków).
Sedert lang heerschte er een veete tusschen de familien dezer beide hoofden. (Od dawna między rodzinami tych dwóch wodzów panowała wrogość; sedert lang heerschte er een veete tusschen de familien dezer beide hoofden – od dawna między rodzinami tych dwóch wodzów panowała wrogość).
Er waren huwelyksvoorstellen afgeslagen, er bestond yverzucht over invloed, trots aan den kant van Jang di Pertoean die van beter geboorte was, en meer andere oorzaken nog liepen samen om Natal en Mandhéling tegen elkander opgezet te houden. (Odrzucono propozycje małżeńskie, istniała zazdrość o wpływy, duma ze strony Jang di Pertoeana, który był lepszego pochodzenia, i wiele innych przyczyn razem sprawiło, że Natal i Mandhéling były nastawione przeciwko sobie; er waren huwelyksvoorstellen afgeslagen – odrzucono propozycje małżeńskie, er bestond yverzucht over invloed – istniała zazdrość o wpływy, trots aan den kant van Jang di Pertoean die van beter geboorte was – duma ze strony Jang di Pertoeana, który był lepszego pochodzenia, en meer andere oorzaken nog liepen samen om Natal en Mandhéling tegen elkander opgezet te houden – i wiele innych przyczyn razem sprawiło, że Natal i Mandhéling były nastawione przeciwko sobie).
Op-eenmaal verspreidde zich 't gerucht dat er in Mandhéling een komplot was ontdekt, waarin Jang di Pertoean zou betrokken wezen, en dat ten-doel had de heilige vaan des opstands uittesteken en alle Europeanen te vermoorden. (Nagle rozeszła się plotka, że w Mandhéling odkryto spisek, w który zamieszany był Jang di Pertoean, mający na celu wzniecenie świętego powstania i zamordowanie wszystkich Europejczyków; op-eenmaal verspreidde zich 't gerucht – nagle rozeszła się plotka, dat er in Mandhéling een komplot was ontdekt – że w Mandhéling odkryto spisek, waarin Jang di Pertoean zou betrokken wezen – w który zamieszany był Jang di Pertoean, en dat ten-doel had de heilige vaan des opstands uittesteken en alle Europeanen te vermoorden – mający na celu wzniecenie świętego powstania i zamordowanie wszystkich Europejczyków).
De eerste ontdekking hiervan had te Natal plaats gehad, wat natuurlyk is, daar men in nabyliggende provincien altyd beter van den stand der zaken onderricht wordt dan op de plaats zelf, dewyl velen die te-huis door vrees voor een betrokken Hoofd zich laten weerhouden van de openbaring eener hun bekende omstandigheid, die vrees eenigermate overwinnen zoodra ze zich op een grondgebied bevinden waar dat Hoofd geen invloed heeft. (Pierwsze odkrycie tego miało miejsce w Natal, co jest naturalne, ponieważ w sąsiednich prowincjach zawsze lepiej zna się stan rzeczy niż na miejscu, ponieważ wielu, którzy w domu z obawy przed danym wodzem powstrzymują się od ujawnienia znanych im okoliczności, pokonują tę obawę, gdy tylko znajdą się na terytorium, gdzie ten wódz nie ma wpływu; de eerste ontdekking hiervan had te Natal plaats gehad – pierwsze odkrycie tego miało miejsce w Natal, wat natuurlyk is – co jest naturalne, daar men in nabyliggende provincien altyd beter van den stand der zaken onderricht wordt dan op de plaats zelf – ponieważ w sąsiednich prowincjach zawsze lepiej zna się stan rzeczy niż na miejscu, dewyl velen die te-huis door vrees voor een betrokken Hoofd zich laten weerhouden van de openbaring eener hun bekende omstandigheid – ponieważ wielu, którzy w domu z obawy przed danym wodzem powstrzymują się od ujawnienia znanych im okoliczności, die vrees eenigermate overwinnen zoodra ze zich op een grondgebied bevinden waar dat Hoofd geen invloed heeft – pokonują tę obawę, gdy tylko znajdą się na terytorium, gdzie ten wódz nie ma wpływu).
Dit is dan ook de reden, Verbrugge, waarom ik geen vreemdeling ben in de zaken van Lebak, en dat ik redelyk veel wist van wat hier omgaat, voor ik dacht hier ooit te zullen geplaatst worden. (To jest właśnie powód, Verbrugge, dla którego nie jestem obcy w sprawach Lebak, i że wiedziałem dość dużo o tym, co się tutaj dzieje, zanim pomyślałem, że kiedykolwiek zostanę tu umieszczony; dit is dan ook de reden, Verbrugge – to jest właśnie powód, Verbrugge, waarom ik geen vreemdeling ben in de zaken van Lebak – dla którego nie jestem obcy w sprawach Lebak, en dat ik redelyk veel wist van wat hier omgaat – i że wiedziałem dość dużo o tym, co się tutaj dzieje, voor ik dacht hier ooit te zullen geplaatst worden – zanim pomyślałem, że kiedykolwiek zostanę tu umieszczony).
Ik was in 1846 in 't Krawangsche, en heb veel rondgedwaald in de Preanger waar ik reeds in 1840 Lebaksche uitgewekenen ontmoette. (Byłem w 1846 roku w Krawangsche, i dużo wędrowałem po Preanger, gdzie już w 1840 roku spotkałem uchodźców z Lebak; ik was in 1846 in 't Krawangsche – byłem w 1846 roku w Krawangsche, en heb veel rondgedwaald in de Preanger – i dużo wędrowałem po Preanger, waar ik reeds in 1840 Lebaksche uitgewekenen ontmoette – gdzie już w 1840 roku spotkałem uchodźców z Lebak).
Ook ben ik bekend met sommige eigenaren van partikuliere landen in 't Buitenzorgsche en in de Bataviasche ommelanden, en ik weet hoe van-oudsher die landheeren verheugd zyn over den slechten toestand dezer Afdeeling, omdat dit hun landeryen bevolkt. (Jestem również zaznajomiony z niektórymi właścicielami prywatnych ziem w Buitenzorg i okolicach Batavii, i wiem, jak od dawna ci właściciele ziemscy cieszą się z złego stanu tego okręgu, ponieważ to zaludnia ich ziemie; ook ben ik bekend met sommige eigenaren van partikuliere landen in 't Buitenzorgsche en in de Bataviasche ommelanden – jestem również zaznajomiony z niektórymi właścicielami prywatnych ziem w Buitenzorg i okolicach Batavii, en ik weet hoe van-oudsher die landheeren verheugd zyn over den slechten toestand dezer Afdeeling – i wiem, jak od dawna ci właściciele ziemscy cieszą się z złego stanu tego okręgu, omdat dit hun landeryen bevolkt – ponieważ to zaludnia ich ziemie).
Zóó ook zou dan te Natal de samenzwering ontdekt wezen, die – als ze bestaan heeft, wat ik niet weet – Jang di Pertoean deed kennen als verrader. (W ten sposób w Natal mógłby zostać odkryty spisek, który – jeśli istniał, czego nie wiem – ujawniałby Jang di Pertoeana jako zdrajcę; zóó ook zou dan te Natal de samenzwering ontdekt wezen – w ten sposób w Natal mógłby zostać odkryty spisek, die – als ze bestaan heeft, wat ik niet weet – Jang di Pertoean deed kennen als verrader – który – jeśli istniał, czego nie wiem – ujawniałby Jang di Pertoeana jako zdrajcę).
Volgens door den kontroleur van Natal afgenomen verklaringen van getuigen, zou hy gezamenlyk met zyn broeder Soetan Adam de battaksche Hoofden hebben doen verzamelen in een heilig bosch, waarin zy zouden gezworen hebben niet te rusten voor 't gezag der ‘christenhonden’ in Mandhéling vernietigd was. (Według zeznań świadków złożonych przez kontrolera z Natal, miałby on wraz ze swoim bratem Soetanem Adamem zebrać wodzów Battaków w świętym lesie, w którym przysięgli, że nie spoczną, dopóki władza "chrześcijańskich psów" w Mandhéling nie zostanie zniszczona; volgens door den kontroleur van Natal afgenomen verklaringen van getuigen – według zeznań świadków złożonych przez kontrolera z Natal, zou hy gezamenlyk met zyn broeder Soetan Adam de battaksche Hoofden hebben doen verzamelen in een heilig bosch – miałby on wraz ze swoim bratem Soetanem Adamem zebrać wodzów Battaków w świętym lesie, waarin zy zouden gezworen hebben niet te rusten voor 't gezag der ‘christenhonden’ in Mandhéling vernietigd was – w którym przysięgli, że nie spoczną, dopóki władza "chrześcijańskich psów" w Mandhéling nie zostanie zniszczona).
Het spreekt vanzelf, dat hy hiertoe een ingeving van den hemel had ontvangen. (Oczywiście, że miał na to natchnienie z nieba; het spreekt vanzelf – oczywiście, dat hy hiertoe een ingeving van den hemel had ontvangen – że miał na to natchnienie z nieba).
Ge weet, dat dit by zulke gelegenheden nooit uitblyft. (Wiesz, że przy takich okazjach nigdy tego nie brakuje; ge weet – wiesz, dat dit by zulke gelegenheden nooit uitblyft – że przy takich okazjach nigdy tego nie brakuje).
Of nu inderdaad dit voornemen by Jang di Pertoean bestaan heeft, kan ik niet verzekeren. (Czy rzeczywiście Jang di Pertoean miał takie zamiary, nie mogę zapewnić; of nu inderdaad dit voornemen by Jang di Pertoean bestaan heeft – czy rzeczywiście Jang di Pertoean miał takie zamiary, kan ik niet verzekeren – nie mogę zapewnić).
Ik heb de verklaringen der getuigen gelezen, doch ge zult terstond inzien waarom daaraan niet onvoorwaardelyk geloof mag worden geslagen. (Czytałem zeznania świadków, ale od razu zrozumiesz, dlaczego nie można im bezwarunkowo wierzyć; ik heb de verklaringen der getuigen gelezen – czytałem zeznania świadków, doch ge zult terstond inzien waarom daaraan niet onvoorwaardelyk geloof mag worden geslagen – ale od razu zrozumiesz, dlaczego nie można im bezwarunkowo wierzyć).
Zéker is 't dat de man, wat zyn islamsche dweepzucht aangaat, wel tot zoo-iets kan in-staat geweest zyn. (Z pewnością ten człowiek, biorąc pod uwagę jego islamski fanatyzm, mógłby być zdolny do czegoś takiego; zéker is 't – z pewnością, dat de man, wat zyn islamsche dweepzucht aangaat – że ten człowiek, biorąc pod uwagę jego islamski fanatyzm, wel tot zoo-iets kan in-staat geweest zyn – mógłby być zdolny do czegoś takiego).
Hy was, met de geheele battaksche bevolking, eerst kort te voren door de Padries overgehaald tot het ware geloof, en nieuwbekeerden zyn gewoonlyk fanatiek. (On, wraz z całą ludnością Battaków, krótko przedtem został przekonany przez Padries do prawdziwej wiary, a nowo nawróceni zwykle są fanatyczni; hy was, met de geheele battaksche bevolking – on, wraz z całą ludnością Battaków, eerst kort te voren door de Padries overgehaald tot het ware geloof – krótko przedtem został przekonany przez Padries do prawdziwej wiary, en nieuwbekeerden zyn gewoonlyk fanatiek – a nowo nawróceni zwykle są fanatyczni).
Het gevolg van die ware of vermeende ontdekking was dat Jang di Pertoean door den adsistent-resident van Mandhéling werd gevangen genomen en naar Natal gezonden. (Skutkiem tego prawdziwego lub domniemanego odkrycia było to, że Jang di Pertoean został schwytany przez asystenta rezydenta z Mandhéling i wysłany do Natal; het gevolg van die ware of vermeende ontdekking – skutkiem tego prawdziwego lub domniemanego odkrycia, was dat Jang di Pertoean door den adsistent-resident van Mandhéling werd gevangen genomen – było to, że Jang di Pertoean został schwytany przez asystenta rezydenta z Mandhéling, en naar Natal gezonden – i wysłany do Natal).
Hier sloot de kontroleur hem voorloopig in 't fort op, en liet hy hem met de eerste geschikte scheepsgelegenheid gevankelyk naar Padang vervoeren. (Tutaj kontroler tymczasowo zamknął go w forcie i kazał go przetransportować do Padang przy pierwszej dogodnej okazji; hier sloot de kontroleur hem voorloopig in 't fort op – tutaj kontroler tymczasowo zamknął go w forcie, en liet hy hem met de eerste geschikte scheepsgelegenheid gevankelyk naar Padang vervoeren – i kazał go przetransportować do Padang przy pierwszej dogodnej okazji).
Het spreekt vanzelf dat men den Gouverneur al de stukken aanbood, waarin de zoo bezwarende getuigenissen waren opgenomen, en die de strengheid van de genomen maatregelen moesten wettigen. (Oczywiście, że przekazano gubernatorowi wszystkie dokumenty zawierające obciążające zeznania, które miały uzasadniać surowość podjętych środków; het spreekt vanzelf – oczywiście, dat men den Gouverneur al de stukken aanbood – że przekazano gubernatorowi wszystkie dokumenty, waarin de zoo bezwarende getuigenissen waren opgenomen – zawierające obciążające zeznania, en die de strengheid van de genomen maatregelen moesten wettigen – które miały uzasadniać surowość podjętych środków).
Onze Jang di Pertoean was dus van Mandhéling vertrokken als een gevangene. (Nasz Jang di Pertoean opuścił więc Mandhéling jako więzień; onze Jang di Pertoean was dus van Mandhéling vertrokken als een gevangene – nasz Jang di Pertoean opuścił więc Mandhéling jako więzień).
Te Natal was hy gevangen. (W Natal był więziony; te Natal was hy gevangen – w Natal był więziony).
Aan-boord van 't oorlogsvaartuig dat hem overvoerde, was hy ook natuurlyk een gevangene. (Na pokładzie okrętu wojennego, który go przewoził, był również oczywiście więźniem; aan-boord van 't oorlogsvaartuig dat hem overvoerde – na pokładzie okrętu wojennego, który go przewoził, was hy ook natuurlyk een gevangene – był również oczywiście więźniem).
Hy verwachtte dus – schuldig of niet, dit doet niets tot de zaak, daar hy in wettigen vorm en door bevoegde autoriteit was beschuldigd van hoogverraad – ook te Padang als een gevangene te zullen aankomen. (Oczekiwał więc – winny czy nie, to nie ma znaczenia, ponieważ był oskarżony o zdradę stanu zgodnie z prawem i przez właściwą władzę – że również w Padang przybędzie jako więzień; hy verwachtte dus – oczekiwał więc, schuldig of niet, dit doet niets tot de zaak – winny czy nie, to nie ma znaczenia, daar hy in wettigen vorm en door bevoegde autoriteit was beschuldigd van hoogverraad – ponieważ był oskarżony o zdradę stanu zgodnie z prawem i przez właściwą władzę, ook te Padang als een gevangene te zullen aankomen – że również w Padang przybędzie jako więzień).
Wèl moet hy dus zeer verwonderd hebben gestaan, by de ontscheping te vernemen dat hy vry was niet alleen, maar dat de generaal, wiens rytuig hem by 't aan wal stappen opwachtte, het zich tot een eer rekenen zou hem by zich aan huis te ontvangen en te herbergen. (Musiał więc być bardzo zdziwiony, dowiadując się po zejściu na ląd, że nie tylko jest wolny, ale że generał, którego powóz czekał na niego przy zejściu na ląd, uważa za honor przyjęcie go u siebie w domu i gościnę; wèl moet hy dus zeer verwonderd hebben gestaan – musiał więc być bardzo zdziwiony, by de ontscheping te vernemen dat hy vry was niet alleen – dowiadując się po zejściu na ląd, że nie tylko jest wolny, maar dat de generaal, wiens rytuig hem by 't aan wal stappen opwachtte – ale że generał, którego powóz czekał na niego przy zejściu na ląd, het zich tot een eer rekenen zou hem by zich aan huis te ontvangen en te herbergen – uważa za honor przyjęcie go u siebie w domu i gościnę).
Zeker is nooit een van hoogverraad beschuldigde aangenamer verrast geworden. (Z pewnością nigdy żaden oskarżony o zdradę stanu nie był milej zaskoczony; zeker is nooit een van hoogverraad beschuldigde aangenamer verrast geworden – z pewnością nigdy żaden oskarżony o zdradę stanu nie był milej zaskoczony).
Kort hierop werd de adsistent-resident van Mandhéling in zyn betrekking geschorst wegens allerlei vergrypen die ik hier niet beoordeel. (Krótko potem asystent rezydenta z Mandhéling został zawieszony w swojej funkcji z powodu różnych przestępstw, które tutaj nie oceniam; kort hierop werd de adsistent-resident van Mandhéling in zyn betrekking geschorst – krótko potem asystent rezydenta z Mandhéling został zawieszony w swojej funkcji, wegens allerlei vergrypen die ik hier niet beoordeel – z powodu różnych przestępstw, które tutaj nie oceniam).
Jang di Pertoean echter, na op Padang eenigen tyd ten-huize van den generaal te hebben vertoefd, en na door dezen met de meeste onderscheiding te zyn behandeld, keerde over Natal naar Mandhéling terug, niet met het zelfgevoel van den onschuldig-verklaarde, maar met den trots van iemand die zóó hoog staat dat hy geen verklaring van onschuld noodig heeft. (Jang di Pertoean jednak, po pewnym czasie spędzonym w domu generała w Padang i po traktowaniu go z największym szacunkiem przez tegoż, wrócił przez Natal do Mandhéling, nie z poczuciem niewinnego, ale z dumą kogoś, kto stoi tak wysoko, że nie potrzebuje wyjaśnienia swojej niewinności; jang di Pertoean echter – Jang di Pertoean jednak, na op Padang eenigen tyd ten-huize van den generaal te hebben vertoefd – po pewnym czasie spędzonym w domu generała w Padang, en na door dezen met de meeste onderscheiding te zyn behandeld – i po traktowaniu go z największym szacunkiem przez tegoż, keerde over Natal naar Mandhéling terug – wrócił przez Natal do Mandhéling, niet met het zelfgevoel van den onschuldig-verklaarde – nie z poczuciem niewinnego, maar met den trots van iemand die zóó hoog staat dat hy geen verklaring van onschuld noodig heeft – ale z dumą kogoś, kto stoi tak wysoko, że nie potrzebuje wyjaśnienia swojej niewinności).
Immers, onderzocht was de zaak niet! (W rzeczywistości, sprawa nie została zbadana!; immers, onderzocht was de zaak niet! – w rzeczywistości, sprawa nie została zbadana!).
Aannemende dat men de tegen hem ingebrachte beschuldiging voor valsch hield, dan had reeds dit vermoeden een onderzoek vereischt, ten-einde de valsche getuigen te straffen, en vooral hen die blyken zouden zoodanige valsheid te hebben uitgelokt. (Zakładając, że oskarżenie przeciwko niemu uznano za fałszywe, to już samo to podejrzenie wymagałoby dochodzenia, aby ukarać fałszywych świadków, a zwłaszcza tych, którzy okazałyby się inspiratorami takiej fałszywości; aannemende dat men de tegen hem ingebrachte beschuldiging voor valsch hield – zakładając, że oskarżenie przeciwko niemu uznano za fałszywe, dan had reeds dit vermoeden een onderzoek vereischt – to już samo to podejrzenie wymagałoby dochodzenia, ten-einde de valsche getuigen te straffen – aby ukarać fałszywych świadków, en vooral hen die blyken zouden zoodanige valsheid te hebben uitgelokt – a zwłaszcza tych, którzy okazałyby się inspiratorami takiej fałszywości).
Het schynt dat de generaal zyn redenen had om dit onderzoek niet te doen plaats hebben. (Wydaje się, że generał miał swoje powody, aby nie przeprowadzać tego dochodzenia; het schynt dat de generaal zyn redenen had – wydaje się, że generał miał swoje powody, om dit onderzoek niet te doen plaats hebben – aby nie przeprowadzać tego dochodzenia).
De tegen Jang di Pertoean ingebrachte aanklacht werd beschouwd als non avenu, en ik houd voor zeker dat de daarop doelende stukken nooit onder de oogen der Regeering te Batavia gebracht zyn. (Oskarżenie wniesione przeciwko Jang di Pertoeanowi uznano za niebyłe, i jestem pewien, że dokumenty dotyczące tej sprawy nigdy nie trafiły przed oczy rządu w Batavii; de tegen Jang di Pertoean ingebrachte aanklacht werd beschouwd als non avenu – oskarżenie wniesione przeciwko Jang di Pertoeanowi uznano za niebyłe, en ik houd voor zeker dat de daarop doelende stukken nooit onder de oogen der Regeering te Batavia gebracht zyn – i jestem pewien, że dokumenty dotyczące tej sprawy nigdy nie trafiły przed oczy rządu w Batavii).
Kort na Jang di Pertoean's terugkeer kwam ik te Natal aan om 't bestuur van die afdeeling overtenemen. (Krótko po powrocie Jang di Pertoeana przybyłem do Natal, aby przejąć zarządzanie tym działem; kort na Jang di Pertoean's terugkeer – krótko po powrocie Jang di Pertoeana, kwam ik te Natal aan om 't bestuur van die afdeeling overtenemen – przybyłem do Natal, aby przejąć zarządzanie tym działem).
Myn voorganger verhaalde me natuurlyk wat er kort geleden in 't Mandhélingsche was voorgevallen, en gaf my de noodige inlichting over de staatkundige verhouding tusschen die landstreek en myn Afdeeling. (Mój poprzednik opowiedział mi oczywiście, co niedawno wydarzyło się w Mandhéling, i udzielił mi niezbędnych informacji na temat stosunków politycznych między tym regionem a moim działem; myn voorganger verhaalde me natuurlyk – mój poprzednik opowiedział mi oczywiście, wat er kort geleden in 't Mandhélingsche was voorgevallen – co niedawno wydarzyło się w Mandhéling, en gaf my de noodige inlichting over de staatkundige verhouding tusschen die landstreek en myn Afdeeling – i udzielił mi niezbędnych informacji na temat stosunków politycznych między tym regionem a moim działem).
Het was hem niet euvel te duiden dat hy zich zeer beklaagde over de zyns inziens onrechtvaardige behandeling die zyn schoonvader ten-deel viel, en over de onbegrypelyke bescherming die Jang di Pertoean van den generaal bleek te genieten. (Nie można go było winić, że bardzo narzekał na jego zdaniem niesprawiedliwe traktowanie, jakie spotkało jego teścia, i na niezrozumiałą ochronę, jaką Jang di Pertoean cieszył się u generała; het was hem niet euvel te duiden – nie można go było winić, dat hy zich zeer beklaagde over de zyns inziens onrechtvaardige behandeling die zyn schoonvader ten-deel viel – że bardzo narzekał na jego zdaniem niesprawiedliwe traktowanie, jakie spotkało jego teścia, en over de onbegrypelyke bescherming die Jang di Pertoean van den generaal bleek te genieten – i na niezrozumiałą ochronę, jaką Jang di Pertoean cieszył się u generała).
Noch hy noch ik wisten op dàt oogenblik dat de opzending van Jang di Pertoean naar Batavia, een vuistslag in 't gelaat van dien generaal zou geweest zyn, en dat deze – persoonlyk voor de trouw van dat hoofd hebbende ingestaan – gegronde redenen had, wat het ook kosten mocht, hem te vrywaren tegen een beschuldiging van hoogverraad. (Ani on, ani ja, nie wiedzieliśmy w tym momencie, że wysłanie Jang di Pertoeana do Batavii byłoby ciosem w twarz dla tego generała, i że ten – osobiście ręczący za lojalność tego wodza – miał uzasadnione powody, aby za wszelką cenę chronić go przed oskarżeniem o zdradę stanu; noch hy noch ik wisten op dàt oogenblik – ani on, ani ja, nie wiedzieliśmy w tym momencie, dat de opzending van Jang di Pertoean naar Batavia, een vuistslag in 't gelaat van dien generaal zou geweest zyn – że wysłanie Jang di Pertoeana do Batavii byłoby ciosem w twarz dla tego generała, en dat deze – persoonlyk voor de trouw van dat hoofd hebbende ingestaan – i że ten – osobiście ręczący za lojalność tego wodza, – gegronde redenen had, wat het ook kosten mocht, hem te vrywaren tegen een beschuldiging van hoogverraad – miał uzasadnione powody, aby za wszelką cenę chronić go przed oskarżeniem o zdradę stanu).
Dit was voor den generaal des te belangryker, omdat inmiddels de zoo-even bedoelde Regeeringskommissaris zelf Gouverneur-generaal was geworden, en hem dus hoogstwaarschynlyk uit zyn gouvernement zou hebben teruggeroepen, uit verstoordheid over 't ongegrond vertrouwen op Jang di Pertoean, en over de hierop steunende hoofdigheid waarmee de generaal zich tegen 't ontruimen van de Oostkust verzet had. (Było to tym ważniejsze dla generała, ponieważ wspomniany komisarz rządowy sam został w międzyczasie gubernatorem generalnym i prawdopodobnie odwołałby go ze stanowiska, ze względu na nieuzasadnione zaufanie do Jang di Pertoeana i upór, z jakim generał sprzeciwiał się opuszczeniu wschodniego wybrzeża; dit was voor den generaal des te belangryker – było to tym ważniejsze dla generała, omdat inmiddels de zoo-even bedoelde Regeeringskommissaris zelf Gouverneur-generaal was geworden – ponieważ wspomniany komisarz rządowy sam został w międzyczasie gubernatorem generalnym, en hem dus hoogstwaarschynlyk uit zyn gouvernement zou hebben teruggeroepen – i prawdopodobnie odwołałby go ze stanowiska, uit verstoordheid over 't ongegrond vertrouwen op Jang di Pertoean – ze względu na nieuzasadnione zaufanie do Jang di Pertoeana, en over de hierop steunende hoofdigheid waarmee de generaal zich tegen 't ontruimen van de Oostkust verzet had – i upór, z jakim generał sprzeciwiał się opuszczeniu wschodniego wybrzeża).
‘Doch, zei myn voorganger, wat ook den generaal moge bewegen al de beschuldigingen tegen myn schoonvader voetstoots aantenemen, en de veel zwaarder grieven tegen Jang di Pertoean niet eens een onderzoek waardig te keuren, de zaak is niet uit! (Ale, powiedział mój poprzednik, co by generała nie skłoniło do bezwarunkowego przyjęcia wszystkich oskarżeń przeciwko mojemu teściowi i nieuznania za godne dochodzenia znacznie cięższych zarzutów przeciwko Jang di Pertoeanowi, sprawa nie jest zakończona; doch, zei myn voorganger – ale, powiedział mój poprzednik, wat ook den generaal moge bewegen al de beschuldigingen tegen myn schoonvader voetstoots aantenemen – co by generała nie skłoniło do bezwarunkowego przyjęcia wszystkich oskarżeń przeciwko mojemu teściowi, en de veel zwaarder grieven tegen Jang di Pertoean niet eens een onderzoek waardig te keuren – i nieuznania za godne dochodzenia znacznie cięższych zarzutów przeciwko Jang di Pertoeanowi, de zaak is niet uit – sprawa nie jest zakończona).
En als men te Padang, zooals ik gis, de afgelegde getuigenissen vernietigd heeft, ziehier iets anders dat niet vernietigd worden kan.’ (A jeśli w Padang, jak przypuszczam, zniszczyli złożone zeznania, oto coś innego, czego nie można zniszczyć; en als men te Padang, zooals ik gis, de afgelegde getuigenissen vernietigd heeft – a jeśli w Padang, jak przypuszczam, zniszczyli złożone zeznania, ziehier iets anders dat niet vernietigd worden kan – oto coś innego, czego nie można zniszczyć).
En hy toonde my een vonnis van den Rappat-raad te Natal, waarvan hy voorzitter was, houdende: veroordeeling van zekeren Si Pamaga tot de straf van geeseling en brandmerk, en – ik meen – twintigjarigen dwangarbeid, wegens poging tot moord op den Toeankoe van Natal. (I pokazał mi wyrok Rady Rappat w Natal, której był przewodniczącym, obejmujący: skazanie pewnego Si Pamagi na karę chłosty i wypalenia piętna oraz, o ile pamiętam, dwadzieścia lat ciężkich robót za próbę zabójstwa Toeankoe z Natal; en hy toonde my een vonnis van den Rappat-raad te Natal, waarvan hy voorzitter was – i pokazał mi wyrok Rady Rappat w Natal, której był przewodniczącym, houdende: veroordeeling van zekeren Si Pamaga tot de straf van geeseling en brandmerk – obejmujący: skazanie pewnego Si Pamagi na karę chłosty i wypalenia piętna, en – ik meen – twintigjarigen dwangarbeid, wegens poging tot moord op den Toeankoe van Natal – oraz, o ile pamiętam, dwadzieścia lat ciężkich robót za próbę zabójstwa Toeankoe z Natal).
