Nikita Shcheholevatyi
Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Maar wat deed hy na 't… na 't… wegnemen van dien kalkoen? 't Was toch… een diefstal! En na dat epigram? (Ale co zrobił po… po… zabraniu tego indyka? To było przecież… kradzież! I po tym epigramie?; maar wat deed hy na 't… na 't… wegnemen van dien kalkoen – ale co zrobił po… po… zabraniu tego indyka, 't Was toch… een diefstal – to było przecież… kradzież, en na dat epigram – i po tym epigramie).
Hy strafte me vreeselyk! Wanneer hy my voor die zaken had laten terechtstaan als schuldig aan oneerbiedigheid jegens den Gouverneur van Sumatra's Westkust, hetgeen in die dagen met een beetje goeden wil had kunnen worden uitgelegd als ‘poging tot ondermyning van 't nederlandsch gezag, en aanhitsing tot opstand’ of aan ‘diefstal op den publieken weg’ zou hy getoond hebben een goedhartig mensch te zyn. (Ukarł mnie strasznie! Gdyby postawił mnie przed sądem za te sprawy jako winnego braku szacunku dla gubernatora zachodniego wybrzeża Sumatry, co w tamtych czasach przy odrobinie dobrej woli można było uznać za ‘próbę podważenia holenderskiej władzy i podżeganie do buntu’ lub ‘kradzież na drodze publicznej’, pokazałby, że jest człowiekiem o dobrym sercu; hy strafte me vreeselyk – ukarł mnie strasznie, wanneer hy my voor die zaken had laten terechtstaan als schuldig aan oneerbiedigheid jegens den Gouverneur van Sumatra's Westkust – gdyby postawił mnie przed sądem za te sprawy jako winnego braku szacunku dla gubernatora zachodniego wybrzeża Sumatry, hetgeen in die dagen met een beetje goeden wil had kunnen worden uitgelegd – co w tamtych czasach przy odrobinie dobrej woli można było uznać, als poging tot ondermyning van 't nederlandsch gezag, en aanhitsing tot opstand – za próbę podważenia holenderskiej władzy i podżeganie do buntu, of aan diefstal op den publieken weg – lub kradzież na drodze publicznej, zou hy getoond hebben een goedhartig mensch te zyn – pokazałby, że jest człowiekiem o dobrym sercu).
Maar neen, hy strafte me beter… akelig! (Ale nie, ukarał mnie lepiej… okrutnie!; maar neen, hy strafte me beter – ale nie, ukarał mnie lepiej, akelig – okrutnie).
Aan den man die op de kalkoenen passen moest, liet hy gelasten voortaan een anderen weg te kiezen. (Człowiekowi, który miał pilnować indyków, kazał odtąd wybierać inną drogę; aan den man die op de kalkoenen passen moest – człowiekowi, który miał pilnować indyków, liet hy gelasten voortaan een anderen weg te kiezen – kazał odtąd wybierać inną drogę).
En myn puntdicht… ach, dàt is nog erger! Hy zeide niets, en deed niets! (I mój epigram… ach, to jeszcze gorzej! Nic nie powiedział i nic nie zrobił!; en myn puntdicht – i mój epigram, ach, dàt is nog erger – ach, to jeszcze gorzej, hy zeide niets, en deed niets – nic nie powiedział i nic nie zrobił).
Ziet ge, dit was wreed! Hy gunde me niet het minste martelaars-air, ik werd niet belangwekkend door vervolging, en mocht niet ongelukkig wezen door verregaande geestigheid! (Widzisz, to było okrutne! Nie dał mi najmniejszego powiewu męczeństwa, nie stałem się interesujący przez prześladowania i nie mogłem być nieszczęśliwy przez ekstremalną duchowość!; ziet ge, dit was wreed – widzisz, to było okrutne, hy gunde me niet het minste martelaars-air – nie dał mi najmniejszego powiewu męczeństwa, ik werd niet belangwekkend door vervolging – nie stałem się interesujący przez prześladowania, en mocht niet ongelukkig wezen door verregaande geestigheid – i nie mogłem być nieszczęśliwy przez ekstremalną duchowość).
O, Duclari… o, Verbrugge… 't was om eens-voor-al te walgen van puntdichten en kalkoenen! Zóó weinig aanmoediging dooft de vlam van 't genie uit tot op de laatste vonk… inkluzief: ik heb 't nooit weer gedaan! (O, Duclari… o, Verbrugge… to było, aby raz na zawsze zrazić się do epigramów i indyków! Tak małe zachęty gaszą płomień geniuszu aż do ostatniej iskry… włącznie: nigdy więcej tego nie robiłem!; o, Duclari – o, Duclari, o, Verbrugge – o, Verbrugge, 't was om eens-voor-al te walgen van puntdichten en kalkoenen – to było, aby raz na zawsze zrazić się do epigramów i indyków, zóó weinig aanmoediging dooft de vlam van 't genie uit tot op de laatste vonk – tak małe zachęty gaszą płomień geniuszu aż do ostatniej iskry, inkluzief – włącznie, ik heb 't nooit weer gedaan – nigdy więcej tego nie robiłem).
Rozdział 13: Jeden dzień pracy Havelaar
Dertiende hoofdstuk
En mag men nu weten waarom ge eigenlyk gesuspendeerd waart? vroeg Duclari. (I czy teraz można się dowiedzieć, dlaczego właściwie zostałeś zawieszony?; en mag men nu weten – i czy teraz można się dowiedzieć, waarom ge eigenlyk gesuspendeerd waart – dlaczego właściwie zostałeś zawieszony).
O ja, gaarne! Want daar ik alles wat ik u hiervan te zeggen heb, voor wáár geven en zelfs nog gedeeltelyk bewyzen kan, zult ge daaruit zien dat ik niet lichtvaardig handelde toen ik in myn verhaal over dat vermiste kind, de praatjes van Padang niet verwierp als volstrekt ongerymd. Men zal ze zeer geloofbaar vinden, zoodra men onzen dapperen generaal leert kennen in de zaken die my betreffen. (O tak, chętnie! Ponieważ wszystko, co mam ci do powiedzenia na ten temat, mogę uznać za prawdę i nawet częściowo udowodnić, zobaczysz, że nie działałem lekkomyślnie, gdy w mojej opowieści o zaginionym dziecku, nie odrzuciłem plotek z Padang jako całkowicie niedorzecznych. Będą one bardzo wiarygodne, gdy tylko poznasz naszego odważnego generała w sprawach, które mnie dotyczą; o ja, gaarne – o tak, chętnie, want daar ik alles wat ik u hiervan te zeggen heb, voor wáár geven en zelfs nog gedeeltelyk bewyzen kan – ponieważ wszystko, co mam ci do powiedzenia na ten temat, mogę uznać za prawdę i nawet częściowo udowodnić, zult ge daaruit zien dat ik niet lichtvaardig handelde – zobaczysz, że nie działałem lekkomyślnie, toen ik in myn verhaal over dat vermiste kind – gdy w mojej opowieści o zaginionym dziecku, de praatjes van Padang niet verwierp als volstrekt ongerymd – nie odrzuciłem plotek z Padang jako całkowicie niedorzecznych, men zal ze zeer geloofbaar vinden – będą one bardzo wiarygodne, zoodra men onzen dapperen generaal leert kennen in de zaken die my betreffen – gdy tylko poznasz naszego odważnego generała w sprawach, które mnie dotyczą).
Er waren dan in myn kasrekening te Natal onnauwkeurigheden en verzuimen. (W moim rachunku kasowym w Natal były więc niedokładności i zaniedbania; er waren dan in myn kasrekening te Natal – w moim rachunku kasowym w Natal były więc, onnauwkeurigheden en verzuimen – niedokładności i zaniedbania).
Ge weet hoe elke onnauwkeurigheid op nadeel uitloopt: nooit heeft men door slordigheid geld over. (Wiesz, że każda niedokładność prowadzi do strat: nigdy nie ma się pieniędzy na skutek niedbalstwa; ge weet hoe elke onnauwkeurigheid op nadeel uitloopt – wiesz, że każda niedokładność prowadzi do strat, nooit heeft men door slordigheid geld over – nigdy nie ma się pieniędzy na skutek niedbalstwa).
De chef van de komptabiliteit te Padang – die nu juist myn byzondere vriend niet was – beweerde dat er duizenden te-kort kwamen. (Szef rachunkowości w Padang – który nie był moim szczególnym przyjacielem – twierdził, że brakowało tysięcy; de chef van de komptabiliteit te Padang – szef rachunkowości w Padang, die nu juist myn byzondere vriend niet was – który nie był moim szczególnym przyjacielem, beweerde dat er duizenden te-kort kwamen – twierdził, że brakowało tysięcy).
Maar let wel dat men my, zoolang ik te Natal was, daarop niet had opmerkzaam gemaakt. (Ale zauważ, że gdy byłem w Natal, nikt mnie na to nie zwrócił uwagi; maar let wel dat men my – ale zauważ, że nikt mnie, zoolang ik te Natal was – gdy byłem w Natal, daarop niet had opmerkzaam gemaakt – na to nie zwrócił uwagi).
Geheel onverwachts ontving ik een overplaatsing naar de Padangsche bovenlanden. (Całkowicie niespodziewanie otrzymałem przeniesienie do wyżyn Padang; geheel onverwachts – całkowicie niespodziewanie, ontving ik een overplaatsing – otrzymałem przeniesienie, naar de Padangsche bovenlanden – do wyżyn Padang).
Je weet, Verbrugge, dat op Sumatra een plaatsing in de bovenlanden van Padang als voordeeliger en aangenamer wordt beschouwd dan in de noordelyke residentie. (Wiesz, Verbrugge, że na Sumatrze umieszczenie na wyżynach Padang uważane jest za korzystniejsze i przyjemniejsze niż w północnej rezydencji; je weet, Verbrugge – wiesz, Verbrugge, dat op Sumatra een plaatsing in de bovenlanden van Padang – że na Sumatrze umieszczenie na wyżynach Padang, als voordeeliger en aangenamer wordt beschouwd – uważane jest za korzystniejsze i przyjemniejsze, dan in de noordelyke residentie – niż w północnej rezydencji).
Daar ik nog slechts weinig maanden vroeger den Gouverneur by my had gezien – straks zult ge hooren waarom, en hoe? – en omdat er gedurende zyn verblyf te Natal, en zelfs in myn huis, zaken waren voorgevallen waarin ik meende my al zeer flink gedragen te hebben, nam ik die overplaatsing als een gunstige onderscheiding op, en vertrok van Natal naar Padang. (Ponieważ jeszcze kilka miesięcy wcześniej widziałem się z gubernatorem – zaraz usłyszysz dlaczego i jak? – i ponieważ podczas jego pobytu w Natal, a nawet w moim domu, miały miejsce zdarzenia, w których uważałem, że zachowałem się bardzo dobrze, przyjąłem to przeniesienie jako korzystne wyróżnienie i wyjechałem z Natal do Padang; daar ik nog slechts weinig maanden vroeger den Gouverneur by my had gezien – ponieważ jeszcze kilka miesięcy wcześniej widziałem się z gubernatorem, straks zult ge hooren waarom, en hoe – zaraz usłyszysz dlaczego i jak, en omdat er gedurende zyn verblyf te Natal – i ponieważ podczas jego pobytu w Natal, en zelfs in myn huis, zaken waren voorgevallen – a nawet w moim domu, miały miejsce zdarzenia, waarin ik meende my al zeer flink gedragen te hebben – w których uważałem, że zachowałem się bardzo dobrze, nam ik die overplaatsing als een gunstige onderscheiding op – przyjąłem to przeniesienie jako korzystne wyróżnienie, en vertrok van Natal naar Padang – i wyjechałem z Natal do Padang).
Ik deed de reis met een fransch schip, de Baobab van Marseille, dat te Atjeh peper had ingeladen, en… natuurlyk te Natal ‘gebrek had aan drinkwater’. (Podróż odbyłem francuskim statkiem Baobab z Marsylii, który w Atjeh załadował pieprz, i… oczywiście w Natal ‘brakowało mu wody pitnej’; ik deed de reis met een fransch schip – podróż odbyłem francuskim statkiem, de Baobab van Marseille – Baobab z Marsylii, dat te Atjeh peper had ingeladen – który w Atjeh załadował pieprz, en… natuurlyk te Natal ‘gebrek had aan drinkwater’ – i… oczywiście w Natal ‘brakowało mu wody pitnej’).
Zoodra ik te Padang aankwam, met het doel vandaar terstond naar de binnenlanden te vertrekken, wilde ik volgens gebruik en plicht den Gouverneur bezoeken, maar hy liet me zeggen dat hy me niet ontvangen kon, en tevens dat ik myn vertrek naar myn nieuwe standplaats moest uitstellen tot nader bevel. (Gdy tylko przybyłem do Padang z zamiarem natychmiastowego wyjazdu do interioru, chciałem zgodnie ze zwyczajem i obowiązkiem odwiedzić gubernatora, ale kazał mi powiedzieć, że nie może mnie przyjąć, a także, że muszę odłożyć mój wyjazd do nowego miejsca służby do odwołania; zoodra ik te Padang aankwam – gdy tylko przybyłem do Padang, met het doel vandaar terstond naar de binnenlanden te vertrekken – z zamiarem natychmiastowego wyjazdu do interioru, wilde ik volgens gebruik en plicht den Gouverneur bezoeken – chciałem zgodnie ze zwyczajem i obowiązkiem odwiedzić gubernatora, maar hy liet me zeggen dat hy me niet ontvangen kon – ale kazał mi powiedzieć, że nie może mnie przyjąć, en tevens dat ik myn vertrek naar myn nieuwe standplaats moest uitstellen tot nader bevel – a także, że muszę odłożyć mój wyjazd do nowego miejsca służby do odwołania).
Ge begrypt dat ik hierover zeer verwonderd was, te-meer daar hy te Natal my verlaten had in een stemming die me deed meenen nogal goed by hem aangeschreven te staan. (Rozumiesz, że byłem tym bardzo zdziwiony, tym bardziej że w Natal pożegnał mnie w nastroju, który sprawiał, że sądziłem, iż mam u niego dość dobrą opinię; ge begrypt dat ik hierover zeer verwonderd was – rozumiesz, że byłem tym bardzo zdziwiony, te-meer daar hy te Natal my verlaten had – tym bardziej że w Natal pożegnał mnie, in een stemming die me deed meenen nogal goed by hem aangeschreven te staan – w nastroju, który sprawiał, że sądziłem, iż mam u niego dość dobrą opinię).
Ik had slechts weinig kennissen te Padang, maar van deze weinigen vernam ik – of liever ik bemerkte het aan hen – dat de generaal zeer verstoord op me was. (Miałem niewielu znajomych w Padang, ale od tych kilku dowiedziałem się – a raczej zauważyłem to u nich – że generał był na mnie bardzo zły; ik had slechts weinig kennissen te Padang – miałem niewielu znajomych w Padang, maar van deze weinigen vernam ik – ale od tych kilku dowiedziałem się, of liever ik bemerkte het aan hen – a raczej zauważyłem to u nich, dat de generaal zeer verstoord op me was – że generał był na mnie bardzo zły).
Ik zeg dat ik 't bemerkte omdat op een buitenpost als Padang toen was, de welwillendheid van velen dienen kon als graadmeter der genade die men gevonden had in de oogen des Gouverneurs. (Mówię, że to zauważyłem, ponieważ na placówce jaką było wtedy Padang, życzliwość wielu mogła służyć jako miernik łaski, którą ktoś znalazł w oczach gubernatora; ik zeg dat ik 't bemerkte omdat op een buitenpost als Padang toen was – mówię, że to zauważyłem, ponieważ na placówce jaką było wtedy Padang, de welwillendheid van velen dienen kon als graadmeter der genade – życzliwość wielu mogła służyć jako miernik łaski, die men gevonden had in de oogen des Gouverneurs – którą ktoś znalazł w oczach gubernatora).
Ik gevoelde dat er een storm in aantocht was, zonder te weten uit welken hoek de wind komen zou. (Czułem, że nadchodzi burza, nie wiedząc, z której strony przyjdzie wiatr; ik gevoelde dat er een storm in aantocht was – czułem, że nadchodzi burza, zonder te weten uit welken hoek de wind komen zou – nie wiedząc, z której strony przyjdzie wiatr).
Daar ik geld noodig had, verzocht ik dezen en genen me daarmee te-hulp te komen, en ik stond werkelyk verbaasd dat men my overal een weigerend antwoord gaf. (Ponieważ potrzebowałem pieniędzy, prosiłem tu i ówdzie o pomoc i byłem naprawdę zdumiony, że wszędzie odmawiano mi odpowiedzi; daar ik geld noodig had – ponieważ potrzebowałem pieniędzy, verzocht ik dezen en genen me daarmee te-hulp te komen – prosiłem tu i ówdzie o pomoc, en ik stond werkelyk verbaasd dat men my overal een weigerend antwoord gaf – i byłem naprawdę zdumiony, że wszędzie odmawiano mi odpowiedzi).
Op Padang, niet minder dan elders in Indie, waar over 't geheel het krediet een zelfs te groote rol speelt, was de stemming op dat stuk anders vry ruim. (W Padang, nie mniej niż w innych częściach Indii, gdzie ogólnie rzecz biorąc kredyt odgrywa nawet zbyt dużą rolę, nastroje w tej kwestii były dość hojne; op Padang, niet minder dan elders in Indie – w Padang, nie mniej niż w innych częściach Indii, waar over 't geheel het krediet een zelfs te groote rol speelt – gdzie ogólnie rzecz biorąc kredyt odgrywa nawet zbyt dużą rolę, was de stemming op dat stuk anders vry ruim – nastroje w tej kwestii były dość hojne).
Men zou in elk ander geval met genoegen eenige honderden guldens hebben voorgeschoten aan een kontroleur die op reis was en tegen verwachting ergens werd opgehouden. (W każdym innym przypadku z przyjemnością pożyczono by kilkaset guldenów kontrolerowi, który był w podróży i został niespodziewanie zatrzymany; men zou in elk ander geval met genoegen eenige honderden guldens hebben voorgeschoten – w każdym innym przypadku z przyjemnością pożyczono by kilkaset guldenów, aan een kontroleur die op reis was en tegen verwachting ergens werd opgehouden – kontrolerowi, który był w podróży i został niespodziewanie zatrzymany).
Doch my weigerde men alle hulp. (Ale mi odmówiono wszelkiej pomocy; doch my weigerde men alle hulp – ale mi odmówiono wszelkiej pomocy).
Ik drong by sommigen op 't noemen der oorzaken van dit wantrouwen aan, en de fil en aiguille kwam ik eindelyk te weten dat men in myn geldelyk beheer te Natal fouten en verzuimen had ontdekt, die me verdacht maakten van ontrouwe administratie. (Nalegałem u niektórych na podanie przyczyn tego braku zaufania, i w końcu dowiedziałem się, że w mojej administracji finansowej w Natal odkryto błędy i zaniedbania, które uczyniły mnie podejrzanym o niewierną administrację; ik drong by sommigen op 't noemen der oorzaken van dit wantrouwen aan – nalegałem u niektórych na podanie przyczyn tego braku zaufania, en de fil en aiguille kwam ik eindelyk te weten – i w końcu dowiedziałem się, dat men in myn geldelyk beheer te Natal fouten en verzuimen had ontdekt – że w mojej administracji finansowej w Natal odkryto błędy i zaniedbania, die me verdacht maakten van ontrouwe administratie – które uczyniły mnie podejrzanym o niewierną administrację).
Dat er fouten in myn administratie waren, bevreemdde me volstrekt niet. (To, że w mojej administracji były błędy, wcale mnie nie dziwiło; dat er fouten in myn administratie waren – to, że w mojej administracji były błędy, bevreemdde me volstrekt niet – wcale mnie nie dziwiło).
Juist het tegendeel zou me verwonderd hebben, maar wel vond ik 't zonderling dat de Gouverneur, die persoonlyk getuige was geweest hoe ik gedurig ver van myn bureau had te kampen gehad met de ontevredenheid der bevolking en aanhoudende pogingen tot opstand… dat hy die zelf my geprezen had over wat hy ‘kordaatheid’ noemde, aan de ontdekte fouten den naam geven kon van ontrouw of oneerlykheid. (Właśnie przeciwnie, zdziwiłoby mnie, gdyby nie było błędów, ale dziwne było, że gubernator, który osobiście był świadkiem, jak ciągle z dala od biura musiałem zmagać się z niezadowoleniem ludności i nieustannymi próbami buntu… że on sam mnie chwalił za to, co nazywał ‘odwagą’, mógł nadać odkrytym błędom nazwę niewierności lub nieuczciwości; juist het tegendeel zou me verwonderd hebben – właśnie przeciwnie, zdziwiłoby mnie, maar wel vond ik 't zonderling dat de Gouverneur – ale dziwne było, że gubernator, die persoonlyk getuige was geweest – który osobiście był świadkiem, hoe ik gedurig ver van myn bureau had te kampen gehad – jak ciągle z dala od biura musiałem zmagać się, met de ontevredenheid der bevolking en aanhoudende pogingen tot opstand – z niezadowoleniem ludności i nieustannymi próbami buntu, dat hy die zelf my geprezen had over wat hy ‘kordaatheid’ noemde – że on sam mnie chwalił za to, co nazywał ‘odwagą’, aan de ontdekte fouten den naam geven kon van ontrouw of oneerlykheid – mógł nadać odkrytym błędom nazwę niewierności lub nieuczciwości).
Niemand beter toch dan hy kon weten dat er in deze zaken nooit spraak kon zyn van iets anders dan van force majeure. (Nikt lepiej od niego nie mógł wiedzieć, że w tych sprawach nigdy nie mogło być mowy o czymś innym niż siła wyższa; niemand beter toch dan hy kon weten – nikt lepiej od niego nie mógł wiedzieć, dat er in deze zaken nooit spraak kon zyn – że w tych sprawach nigdy nie mogło być mowy, van iets anders dan van force majeure – o czymś innym niż siła wyższa).
En, al loochende men deze force majeure, al wilde men my verantwoordelyk stellen voor fouten die begaan waren op oogenblikken dat ik – in levensgevaar dikwyls! – ver van de kas en wat er naar geleek, het beheer daarvan moest toevertrouwen aan anderen, al zou men eischen dat ik, het eene doende, het andere niet had mogen nalaten, dan nòg zou ik alleen schuldig geweest zyn aan een slordigheid die niets gemeens had met ‘ontrouw’. (I, choćby ktoś zaprzeczył tej sile wyższej, choćby chciano mnie pociągnąć do odpowiedzialności za błędy popełnione w momentach, gdy – często w niebezpieczeństwie życia! – z dala od kasy i wszystkiego, co z nią związane, musiałem powierzyć zarządzanie innym, choćby ktoś wymagał, abym robiąc jedno, nie zaniedbał drugiego, to i tak byłbym winny jedynie niedbałości, która nie miała nic wspólnego z ‘niewiernością’; en, al loochende men deze force majeure – i, choćby ktoś zaprzeczył tej sile wyższej, al wilde men my verantwoordelyk stellen voor fouten die begaan waren op oogenblikken dat ik – choćby chciano mnie pociągnąć do odpowiedzialności za błędy popełnione w momentach, gdy, in levensgevaar dikwyls – często w niebezpieczeństwie życia, ver van de kas en wat er naar geleek – z dala od kasy i wszystkiego, co z nią związane, het beheer daarvan moest toevertrouwen aan anderen – musiałem powierzyć zarządzanie innym, al zou men eischen dat ik, het eene doende, het andere niet had mogen nalaten – choćby ktoś wymagał, abym robiąc jedno, nie zaniedbał drugiego, dan nòg zou ik alleen schuldig geweest zyn aan een slordigheid die niets gemeens had met ‘ontrouw’ – to i tak byłbym winny jedynie niedbałości, która nie miała nic wspólnego z ‘niewiernością’).
Er bestonden bovendien, in die dagen vooral, talryke voorbeelden dat de Regeering deze moeielykheid der pozitie van de ambtenaren op Sumatra inzag, en 't scheen dan ook in grondbeginsel aangenomen by zulke gelegenheden iets door de vingers te zien. (Istniało ponadto w tamtych czasach wiele przykładów, że rząd dostrzegał trudność pozycji urzędników na Sumatrze i wydawało się, że w zasadzie przy takich okazjach przymyka oko na pewne rzeczy; er bestonden bovendien, in die dagen vooral, talryke voorbeelden – istniało ponadto w tamtych czasach wiele przykładów, dat de Regeering deze moeielykheid der pozitie van de ambtenaren op Sumatra inzag – że rząd dostrzegał trudność pozycji urzędników na Sumatrze, en 't scheen dan ook in grondbeginsel aangenomen by zulke gelegenheden iets door de vingers te zien – i wydawało się, że w zasadzie przy takich okazjach przymyka oko na pewne rzeczy).
Men vergenoegde zich met van de betrokken ambtenaren de terugbetaling van 't ontbrekende te vorderen, en er moesten al zeer duidelyke bewyzen zyn voor men 't woord ‘ontrouw’ uitsprak of zelfs daaraan dacht. (Zadowalano się żądaniem od zaangażowanych urzędników zwrotu brakującej kwoty, i musiały być bardzo wyraźne dowody, zanim wypowiedziano słowo ‘niewierność’ lub nawet o tym pomyślano; men vergenoegde zich met van de betrokken ambtenaren de terugbetaling van 't ontbrekende te vorderen – zadowalano się żądaniem od zaangażowanych urzędników zwrotu brakującej kwoty, en er moesten al zeer duidelyke bewyzen zyn voor men 't woord ‘ontrouw’ uitsprak of zelfs daaraan dacht – i musiały być bardzo wyraźne dowody, zanim wypowiedziano słowo ‘niewierność’ lub nawet o tym pomyślano).
Dit was dan ook zóó als regel aangenomen, dat ik te Natal den Gouverneur zelf gezegd had bevreesd te zyn dat ik, na 't onderzoeken van myn verantwoording op de bureaux te Padang, veel zou te betalen hebben, waarop hy schouder-ophalend antwoordde: ‘och… die geldzaken!’ als gevoelde hyzelf dat het mindere voor 't meerdere wyken moest. (Było to przyjęte jako zasada, że sam powiedziałem gubernatorowi w Natal, że obawiam się, iż po zbadaniu mojej odpowiedzialności w biurach w Padang będę miał wiele do zapłacenia, na co wzruszył ramionami i odpowiedział: ‘och… te sprawy finansowe!’ jakby czuł, że mniejsze musi ustąpić większemu; dit was dan ook zóó als regel aangenomen – było to przyjęte jako zasada, dat ik te Natal den Gouverneur zelf gezegd had bevreesd te zyn – że sam powiedziałem gubernatorowi w Natal, że obawiam się, dat ik, na 't onderzoeken van myn verantwoording op de bureaux te Padang, veel zou te betalen hebben – że po zbadaniu mojej odpowiedzialności w biurach w Padang będę miał wiele do zapłacenia, waarop hy schouder-ophalend antwoordde: ‘och… die geldzaken!’ – na co wzruszył ramionami i odpowiedział: ‘och… te sprawy finansowe!’, als gevoelde hyzelf dat het mindere voor 't meerdere wyken moest – jakby czuł, że mniejsze musi ustąpić większemu).
Nu erken ik dat geldzaken gewichtig zyn. (Teraz przyznaję, że sprawy finansowe są ważne; nu erken ik dat geldzaken gewichtig zyn – teraz przyznaję, że sprawy finansowe są ważne).
Maar hoe gewichtig ook, ze waren in dit geval onderschikt aan andere takken van zorg en bezigheid. (Ale jakkolwiek ważne by nie były, w tym przypadku były podporządkowane innym gałęziom troski i działalności; maar hoe gewichtig ook – ale jakkolwiek ważne by nie były, ze waren in dit geval onderschikt aan andere takken van zorg en bezigheid – w tym przypadku były podporządkowane innym gałęziom troski i działalności).
Als er door slordigheid of verzuim eenige duizenden te-kort waren in myn beheer, noem ik dit op-zichzelf geen kleinigheid. (Jeśli z powodu niedbalstwa lub zaniedbania brakowało w mojej administracji kilku tysięcy, nie nazywam tego samego w sobie drobnostką; als er door slordigheid of verzuim eenige duizenden te-kort waren in myn beheer – jeśli z powodu niedbalstwa lub zaniedbania brakowało w mojej administracji kilku tysięcy, noem ik dit op-zichzelf geen kleinigheid – nie nazywam tego samego w sobie drobnostką).
Maar als deze duizenden ontbraken ten-gevolge van myn gelukte pogingen om den opstand te voorkomen, die de landstreek van Mandhéling dreigde in vuur en vlam te zetten, en de Atjinezen te doen terugkeeren in de oorden waaruit wy hen pas met veel opoffering van geld en volk hadden verjaagd, dan vervalt het gewicht van zoodanig te-kort, en 't werd zelfs reeds eenigszins onbillyk de terugbetaling daarvan opteleggen aan iemand die oneindig grooter belangen gered had. (Ale jeśli tych tysięcy brakowało w wyniku moich udanych prób zapobieżenia powstaniu, które groziło rozpaleniem regionu Mandhéling i powrotem Atjinezyjczyków do miejsc, z których ich dopiero co wypędziliśmy z wielką ofiarą pieniędzy i ludzi, wtedy waga takiego niedoboru zanika, a nawet staje się nieco niesprawiedliwe nałożenie zwrotu na kogoś, kto ocalił o wiele większe interesy; maar als deze duizenden ontbraken ten-gevolge van myn gelukte pogingen – ale jeśli tych tysięcy brakowało w wyniku moich udanych prób, om den opstand te voorkomen, die de landstreek van Mandhéling dreigde in vuur en vlam te zetten – zapobieżenia powstaniu, które groziło rozpaleniem regionu Mandhéling, en de Atjinezen te doen terugkeeren in de oorden waaruit wy hen pas met veel opoffering van geld en volk hadden verjaagd – i powrotem Atjinezyjczyków do miejsc, z których ich dopiero co wypędziliśmy z wielką ofiarą pieniędzy i ludzi, dan vervalt het gewicht van zoodanig te-kort – wtedy waga takiego niedoboru zanika, en 't werd zelfs reeds eenigszins onbillyk de terugbetaling daarvan opteleggen aan iemand die oneindig grooter belangen gered had – a nawet staje się nieco niesprawiedliwe nałożenie zwrotu na kogoś, kto ocalił o wiele większe interesy).
En toch had ik vrede met zoodanige terugbetaling. (A jednak zgadzałem się na taki zwrot; en toch had ik vrede met zoodanige terugbetaling – a jednak zgadzałem się na taki zwrot).
Want door die niet te vorderen, zou men een te wyde deur openstellen voor oneerlykheid. (Ponieważ nie żądając tego, otworzono by zbyt szerokie drzwi dla nieuczciwości; want door die niet te vorderen – ponieważ nie żądając tego, zou men een te wyde deur openstellen voor oneerlykheid – otworzono by zbyt szerokie drzwi dla nieuczciwości).
Na dagen toevens – ge begrypt in welke stemming! – ontving ik van de sekretarie des Gouverneurs een brief, waarin men my te kennen gaf dat ik van ontrouw werd verdacht gehouden, met last my te verantwoorden op een tal van aanmerkingen die er gevallen waren op myn beheer. (Po dniach czekania – rozumiesz, w jakim nastroju! – otrzymałem z sekretariatu gubernatora list, w którym poinformowano mnie, że jestem podejrzany o niewierność i mam obowiązek odpowiedzieć na szereg uwag dotyczących mojej administracji; na dagen toevens – ge begrypt in welke stemming – po dniach czekania – rozumiesz, w jakim nastroju, ontving ik van de sekretarie des Gouverneurs een brief – otrzymałem z sekretariatu gubernatora list, waarin men my te kennen gaf dat ik van ontrouw werd verdacht gehouden – w którym poinformowano mnie, że jestem podejrzany o niewierność, met last my te verantwoorden op een tal van aanmerkingen die er gevallen waren op myn beheer – i mam obowiązek odpowiedzieć na szereg uwag dotyczących mojej administracji).
Enkelen daarvan kon ik terstond ophelderen. (Niektóre z nich mogłem natychmiast wyjaśnić; enkelen daarvan kon ik terstond ophelderen – niektóre z nich mogłem natychmiast wyjaśnić).
Voor anderen evenwel had ik inzage van zekere stukken noodig, en vooral was 't voor my van belang die zaken natesporen te Natal zelf, om by myn geëmployeerden naar de oorzaken der gevonden verschillen onderzoek te doen, en waarschynlyk zou ik dáár geslaagd wezen in myn pogingen om alles tot klaarheid te brengen. (Jednak do innych potrzebowałem wglądu w pewne dokumenty, a zwłaszcza ważne było dla mnie, aby zbadać te sprawy w samym Natal, aby zbadać przyczyny znalezionych różnic u moich pracowników, i prawdopodobnie tam bym się udał w moich próbach wyjaśnienia wszystkiego; voor anderen evenwel had ik inzage van zekere stukken noodig – jednak do innych potrzebowałem wglądu w pewne dokumenty, en vooral was 't voor my van belang die zaken natesporen te Natal zelf – a zwłaszcza ważne było dla mnie, aby zbadać te sprawy w samym Natal, om by myn geëmployeerden naar de oorzaken der gevonden verschillen onderzoek te doen – aby zbadać przyczyny znalezionych różnic u moich pracowników, en waarschynlyk zou ik dáár geslaagd wezen in myn pogingen om alles tot klaarheid te brengen – i prawdopodobnie tam bym się udał w moich próbach wyjaśnienia wszystkiego).
Het verzuim eener afschryving by-voorbeeld van naar Mandhéling gezonden gelden – je weet, Verbrugge, dat de troepen in 't binnenland uit de Natalsche kas worden betaald – of iets dergelyks, dat me hoogstwaarschynlyk terstond zou gebleken zyn als ik onderzoek had kunnen doen op de plaats zelf, had misschien tot die verdrietige fouten aanleiding gegeven. (Na przykład, brak wpisu o wysłanych do Mandhéling funduszach – wiesz, Verbrugge, że wojska w interiorze są opłacane z kasy w Natal – lub coś podobnego, co prawdopodobnie natychmiast by się wyjaśniło, gdybym mógł przeprowadzić dochodzenie na miejscu, mogło być przyczyną tych przykrych błędów; het verzuim eener afschryving by-voorbeeld van naar Mandhéling gezonden gelden – na przykład, brak wpisu o wysłanych do Mandhéling funduszach, je weet, Verbrugge, dat de troepen in 't binnenland uit de Natalsche kas worden betaald – wiesz, Verbrugge, że wojska w interiorze są opłacane z kasy w Natal, of iets dergelyks, dat me hoogstwaarschynlyk terstond zou gebleken zyn als ik onderzoek had kunnen doen op de plaats zelf – lub coś podobnego, co prawdopodobnie natychmiast by się wyjaśniło, gdybym mógł przeprowadzić dochodzenie na miejscu, had misschien tot die verdrietige fouten aanleiding gegeven – mogło być przyczyną tych przykrych błędów).
