Nikita Shcheholevatyi
Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Voor-zoo-ver Droogstoppel's realistische ontboezemingen dienen kunnen om valsche poëzie in de gemoederen onzer jongelingschap te knotten, beveel ik z'n boutades van harte in de aandacht van ouders, opvoeders en recensenten aan. (Jeśli realistyczne wyznania Droogstoppela mogą służyć do przycinania fałszywej poezji w umysłach naszej młodzieży, gorąco polecam jego tyrady uwadze rodziców, wychowawców i recenzentów; Voor-zoo-ver Droogstoppel's realistische ontboezemingen dienen kunnen – Jeśli realistyczne wyznania Droogstoppela mogą służyć, om valsche poëzie in de gemoederen onzer jongelingschap te knotten – do przycinania fałszywej poezji w umysłach naszej młodzieży, beveel ik z'n boutades van harte in de aandacht van ouders, opvoeders en recensenten aan – gorąco polecam jego tyrady uwadze rodziców, wychowawców i recenzentów).
Wat my aangaat, als ik kiezen moest tusschen hem en zeker soort van verzenmakers… nu, toch koos ik hèm niet! (Jeśli chodzi o mnie, gdybym miał wybierać między nim a pewnym rodzajem poetów… cóż, to jednak nie jego bym wybrał!; Wat my aangaat, als ik kiezen moest tusschen hem en zeker soort van verzenmakers – Jeśli chodzi o mnie, gdybym miał wybierać między nim a pewnym rodzajem poetów, nu, toch koos ik hèm niet – cóż, to jednak nie jego bym wybrał).
Maar ik erken dat die rechtvaardigheid me zwaar vallen zou. (Ale przyznaję, że taka sprawiedliwość byłaby dla mnie trudna; Maar ik erken dat die rechtvaardigheid me zwaar vallen zou – Ale przyznaję, że taka sprawiedliwość byłaby dla mnie trudna).
5
Welk gedicht kan hier bedoeld zyn? (O jaki wiersz może tu chodzić?; Welk gedicht kan hier bedoeld zyn – O jaki wiersz może tu chodzić?).
De chronologische volgorde verbiedt ons hier te denken aan: ‘de laatste dag der Hollanders op Java’, door Sentot, want dat stuk is nà den Havelaar geschreven, en misschien wel onder den indruk van den Havelaar. (Chronologiczny porządek zabrania nam myśleć tutaj o: „ostatni dzień Holendrów na Jawie”, autorstwa Sentota, ponieważ ten utwór został napisany po „Havelaara”, a może nawet pod jego wpływem; De chronologische volgorde verbiedt ons hier te denken aan – Chronologiczny porządek zabrania nam myśleć tutaj o, ‘de laatste dag der Hollanders op Java’, door Sentot – „ostatni dzień Holendrów na Jawie”, autorstwa Sentota, want dat stuk is nà den Havelaar geschreven – ponieważ ten utwór został napisany po „Havelaara”, en misschien wel onder den indruk van den Havelaar – a może nawet pod jego wpływem).
Daar ik Sjaalmans pak niet by de hand heb, en toch gaarne den lezer in staat stellen wil zich 'n denkbeeld te vormen van Droogstoppels verontwaardiging, neem ik verlof dien arbeid van Sentot aan de Natie voor oogen te leggen. (Ponieważ nie mam pod ręką paczki Sjaalmana, a jednak chcę umożliwić czytelnikowi wyobrażenie sobie oburzenia Droogstoppela, pozwalam sobie przedstawić ten utwór Sentota narodowi; Daar ik Sjaalmans pak niet by de hand heb – Ponieważ nie mam pod ręką paczki Sjaalmana, en toch gaarne den lezer in staat stellen wil zich 'n denkbeeld te vormen van Droogstoppels verontwaardiging – a jednak chcę umożliwić czytelnikowi wyobrażenie sobie oburzenia Droogstoppela, neem ik verlof dien arbeid van Sentot aan de Natie voor oogen te leggen – pozwalam sobie przedstawić ten utwór Sentota narodowi).
Het zal den toekomstigen geschiedschryver aangenaam zyn te kunnen bewyzen dat het niet aan waarschuwingen ontbroken heeft. (Przyszłemu historykowi będzie miło móc udowodnić, że nie brakowało ostrzeżeń; Het zal den toekomstigen geschiedschryver aangenaam zyn – Przyszłemu historykowi będzie miło, te kunnen bewyzen dat het niet aan waarschuwingen ontbroken heeft – móc udowodnić, że nie brakowało ostrzeżeń).
Er zyn er die beweren dat myn vriend S.E.W. Roorda van Eysinga om 't vervaardigen van dit stuk uit Indie verbannen is. (Są tacy, którzy twierdzą, że mój przyjaciel S.E.W. Roorda van Eysinga został wygnany z Indii za stworzenie tego utworu; Er zyn er die beweren – Są tacy, którzy twierdzą, dat myn vriend S.E.W. Roorda van Eysinga om 't vervaardigen van dit stuk uit Indie verbannen is – że mój przyjaciel S.E.W. Roorda van Eysinga został wygnany z Indii za stworzenie tego utworu).
De heer Van der Wyck, Raad van Indie en als zoodanig een der voorstanders van die uitzetting, heeft dit ontkend. (Pan Van der Wyck, Radca Indii i jako taki jeden z zwolenników tego wygnania, zaprzeczył temu; De heer Van der Wyck, Raad van Indie en als zoodanig een der voorstanders van die uitzetting – Pan Van der Wyck, Radca Indii i jako taki jeden z zwolenników tego wygnania, heeft dit ontkend – zaprzeczył temu).
Ook andere regeeringsmannen loochenen het verband tusschen Sentots profetengaaf en Roorda's verdrietig en onverdiend omzwerven. (Inni członkowie rządu również zaprzeczają związkowi między prorockim darem Sentota a smutnym i niezasłużonym tułaczką Roordy; Ook andere regeeringsmannen loochenen het verband – Inni członkowie rządu również zaprzeczają związkowi, tusschen Sentots profetengaaf en Roorda's verdrietig en onverdiend omzwerven – między prorockim darem Sentota a smutnym i niezasłużonym tułaczką Roordy).
Sommige waren van gedachte dat deze duisterheid zou opgehelderd worden by de behandeling van Roorda's zaak in de Tweede-Kamer, waar overlegging kon verwacht worden – en geëischt, want het Regeerings-Reglement schryft dat overleggen voor – van 't besluit waarby de gezagsdaad was uitgevoerd. (Niektórzy uważali, że ta niejasność zostanie wyjaśniona podczas rozpatrywania sprawy Roordy w Drugiej Izbie, gdzie można było oczekiwać – i wymagać, ponieważ regulamin rządowy tego wymaga – przedłożenia decyzji, na podstawie której podjęto działanie władzy; Sommige waren van gedachte dat deze duisterheid zou opgehelderd worden by de behandeling van Roorda's zaak in de Tweede-Kamer – Niektórzy uważali, że ta niejasność zostanie wyjaśniona podczas rozpatrywania sprawy Roordy w Drugiej Izbie, waar overlegging kon verwacht worden – en geëischt, want het Regeerings-Reglement schryft dat overleggen voor – gdzie można było oczekiwać – i wymagać, ponieważ regulamin rządowy tego wymaga – przedłożenia decyzji, van 't besluit waarby de gezagsdaad was uitgevoerd – na podstawie której podjęto działanie władzy).
Maar de Minister Fransen v.d. Putte meende te kunnen volstaan met de aanbieding van een extrakt uit die beschikking, en de leden der Kamer berustten alweer in die onwettigheid. (Ale minister Fransen v.d. Putte uważał, że wystarczy przedstawić wyciąg z tej decyzji, a członkowie Izby ponownie zgodzili się na to bezprawie; Maar de Minister Fransen v.d. Putte meende te kunnen volstaan met de aanbieding van een extrakt uit die beschikking – Ale minister Fransen v.d. Putte uważał, że wystarczy przedstawić wyciąg z tej decyzji, en de leden der Kamer berustten alweer in die onwettigheid – a członkowie Izby ponownie zgodzili się na to bezprawie).
Vrage: wat stond er in 't achtergehouden deel van dat dokument? (Pytanie: co było w ukrytej części tego dokumentu?; Vrage: wat stond er in 't achtergehouden deel van dat dokument – Pytanie: co było w ukrytej części tego dokumentu).
Iets over Sentot's Vloekzang? Misschien die Vloekzang zelf? (Coś o Klątwie Sentota? Może sama Klątwa?; Iets over Sentot's Vloekzang – Coś o Klątwie Sentota, Misschien die Vloekzang zelf – Może sama Klątwa).
Bestond er wellicht zeker schuldbesef dat angstig maakte voor de openbaring van dat stuk? (Czy istniała pewna świadomość winy, która budziła strach przed ujawnieniem tego utworu?; Bestond er wellicht zeker schuldbesef dat angstig maakte voor de openbaring van dat stuk – Czy istniała pewna świadomość winy, która budziła strach przed ujawnieniem tego utworu).
In dit geval is de toeleg niet gelukt, want – al zy 't dan dat R.V.E. zelf nooit de hand leende tot de publikatie – het verscheen herhaaldelyk in druk, en ikzelf vond het meer dan eens opgenomen in provinciale blaadjes. (W takim przypadku plan się nie powiódł, ponieważ – choć R.V.E. sam nigdy nie przyłożył ręki do publikacji – to ukazywał się on wielokrotnie w druku, a ja sam znalazłem go więcej niż raz w lokalnych gazetach; In dit geval is de toeleg niet gelukt – W takim przypadku plan się nie powiódł, want – al zy 't dan dat R.V.E. zelf nooit de hand leende tot de publikatie – ponieważ – choć R.V.E. sam nigdy nie przyłożył ręki do publikacji, het verscheen herhaaldelyk in druk, en ikzelf vond het meer dan eens opgenomen in provinciale blaadjes – to ukazywał się on wielokrotnie w druku, a ja sam znalazłem go więcej niż raz w lokalnych gazetach).
Zoowel om de edele verontwaardiging die er in schittert, als om de letterkundige verdiensten, vinde het hier een blyvende plaats. (Zarówno ze względu na szlachetne oburzenie, które w nim lśni, jak i na literackie zasługi, znajduje tutaj trwałe miejsce; Zoowel om de edele verontwaardiging die er in schittert – Zarówno ze względu na szlachetne oburzenie, które w nim lśni, als om de letterkundige verdiensten – jak i na literackie zasługi, vinde het hier een blyvende plaats – znajduje tutaj trwałe miejsce).
Reeds elders maakte ik de opmerking dat het in gloed en in kracht van uitdrukking zegevierend de vergelyking kan doorstaan met de beroemde imprekatie van Camille. (Już gdzie indziej zauważyłem, że pod względem żarliwości i siły wyrazu może wytrzymać zwycięsko porównanie ze słynną inwokacją Kamila; Reeds elders maakte ik de opmerking – Już gdzie indziej zauważyłem, dat het in gloed en in kracht van uitdrukking zegevierend de vergelyking kan doorstaan met de beroemde imprekatie van Camille – że pod względem żarliwości i siły wyrazu może wytrzymać zwycięsko porównanie ze słynną inwokacją Kamila).
‘De laatste dag der Hollanders op Java door Sentot’ (Ostatni dzień Holendrów na Jawie autorstwa Sentota; ‘De laatste dag der Hollanders op Java door Sentot – Ostatni dzień Holendrów na Jawie autorstwa Sentota)
Zult gy nog langer ons vertrappen, (Czy będziecie nadal nas gnębić; Zult gy nog langer ons vertrappen – Czy będziecie nadal nas gnębić)
Uw hart vereelten door het geld, (Wasze serce stwardniałe od pieniędzy; Uw hart vereelten door het geld – Wasze serce stwardniałe od pieniędzy)
En, doof voor de eisch van recht en rede, (I, głuche na wymogi prawa i rozsądku; En, doof voor de eisch van recht en rede – I, głuche na wymogi prawa i rozsądku)
De zachtheid tergen tot geweld? (Czy będziecie drażnić łagodność do przemocy?; De zachtheid tergen tot geweld – Czy będziecie drażnić łagodność do przemocy?)
Dan zy de buffel ons ten voorbeeld, (Niech bawół będzie dla nas przykładem; Dan zy de buffel ons ten voorbeeld – Niech bawół będzie dla nas przykładem)
Die sarrens moê, de hoornen wet, (Który zmęczony dokuczaniem, ostrzy swoje rogi; Die sarrens moê, de hoornen wet – Który zmęczony dokuczaniem, ostrzy swoje rogi)
Den wreeden dryver in de lucht werpt (Rzuca okrutnego poganiacza w powietrze; Den wreeden dryver in de lucht werpt – Rzuca okrutnego poganiacza w powietrze)
En met zyn lompen poot verplet. (I miażdży go swoją ciężką łapą; En met zyn lompen poot verplet – I miażdży go swoją ciężką łapą)
Dan schroeie de oorlogsvlam uw velden, (Niech płomień wojny spali wasze pola; Dan schroeie de oorlogsvlam uw velden – Niech płomień wojny spali wasze pola)
Dan roll' de wraak langs berg en dal, (Niech zemsta przetoczy się przez góry i doliny; Dan roll' de wraak langs berg en dal – Niech zemsta przetoczy się przez góry i doliny)
Dan styg' de rook uit uw paleizen, (Niech dym unosi się z waszych pałaców; Dan styg' de rook uit uw paleizen – Niech dym unosi się z waszych pałaców)
Dan trill' de lucht van 't moordgeschal. (Niech powietrze zadrży od odgłosów mordu; Dan trill' de lucht van 't moordgeschal – Niech powietrze zadrży od odgłosów mordu)
Dan zullen wy onze ooren streelen (Wtedy będziemy cieszyć nasze uszy; Dan zullen wy onze ooren streelen – Wtedy będziemy cieszyć nasze uszy)
Aan uwer vrouwen klaaggeschrei, (Skargami waszych kobiet; Aan uwer vrouwen klaaggeschrei – Skargami waszych kobiet)
En staan, als juichende getuigen, (I stać jako radośni świadkowie; En staan, als juichende getuigen – I stać jako radośni świadkowie)
Om 't doodsbed van uw dwinglandy. (Przy łożu śmierci waszego tyrana; Om 't doodsbed van uw dwinglandy – Przy łożu śmierci waszego tyrana)
Dan zullen wy uw kindren slachten (Wtedy zabijemy wasze dzieci; Dan zullen wy uw kindren slachten – Wtedy zabijemy wasze dzieci)
En de onzen drenken met hun bloed (I napojimy nasze dzieci ich krwią; En de onzen drenken met hun bloed – I napojimy nasze dzieci ich krwią)
Opdat der eeuwen schuld met rente, (Aby wiekowe długi z odsetkami; Opdat der eeuwen schuld met rente – Aby wiekowe długi z odsetkami)
Met woekerwinste word' vergoed. (Zostały wynagrodzone z lichwą; Met woekerwinste word' vergoed – Zostały wynagrodzone z lichwą)
En als de zon in 't Westen neerdaalt, (A gdy słońce zachodzi na Zachodzie; En als de zon in 't Westen neerdaalt – A gdy słońce zachodzi na Zachodzie)
Beneveld door den damp van 't bloed, (Zasnuty oparami krwi; Beneveld door den damp van 't bloed – Zasnuty oparami krwi)
Ontvangt zy in het doodsgerochel (Przyjmie w śmiertelnym rzężeniu; Ontvangt zy in het doodsgerochel – Przyjmie w śmiertelnym rzężeniu)
De laatste Hollandsche afscheidsgroet. (Ostatnie pożegnanie Holendra; De laatste Hollandsche afscheidsgroet – Ostatnie pożegnanie Holendra)
En als de nachtelyke sluier (A gdy nocna zasłona; En als de nachtelyke sluier – A gdy nocna zasłona)
De rookende aard heeft overdekt, (Przykryje dymiącą ziemię; De rookende aard heeft overdekt – Przykryje dymiącą ziemię)
De jakhals de nog lauwe lyken (Szakal przeszukuje jeszcze ciepłe zwłoki; De jakhals de nog lauwe lyken – Szakal przeszukuje jeszcze ciepłe zwłoki)
Dooreenwoelt, afknaagt, knabbelt, lekt… (Przetrząsa, obgryza, skubie, liże…; Dooreenwoelt, afknaagt, knabbelt, lekt – Przetrząsa, obgryza, skubie, liże)
Dan voeren wy uw dochters henen, (Wtedy zabierzemy wasze córki; Dan voeren wy uw dochters henen – Wtedy zabierzemy wasze córki)
En elke maagd wordt ons een boel, (A każda dziewica stanie się naszą nałożnicą; En elke maagd wordt ons een boel – A każda dziewica stanie się naszą nałożnicą)
Dan rusten we aan haar blanke boezems (Wtedy odpoczniemy na jej białych piersiach; Dan rusten we aan haar blanke boezems – Wtedy odpoczniemy na jej białych piersiach)
Van moordgetier en krygsgewoel. (Od wrzawy mordu i zgiełku wojny; Van moordgetier en krygsgewoel – Od wrzawy mordu i zgiełku wojny)
En als haar schand zal zyn voltrokken, (A gdy jej hańba zostanie spełniona; En als haar schand zal zyn voltrokken – A gdy jej hańba zostanie spełniona)
Als wy ons hebben moê gekust, (Gdy będziemy już zmęczeni pocałunkami; Als wy ons hebben moê gekust – Gdy będziemy już zmęczeni pocałunkami)
Als elk tot walgens toe verzadigd, (Gdy każdy będzie nasycony do obrzydzenia; Als elk tot walgens toe verzadigd – Gdy każdy będzie nasycony do obrzydzenia)
Het hart van wraak, het lyf van lust… (Serce zemstą, ciało żądzą…; Het hart van wraak, het lyf van lust – Serce zemstą, ciało żądzą)
Dan tygen wy aan 't banketteeren, (Wtedy przystąpimy do uczty; Dan tygen wy aan 't banketteeren – Wtedy przystąpimy do uczty)
En de eerste toast is: “'t Batig Slot!” (A pierwszy toast brzmi: „Nadwyżka”!; En de eerste toast is – A pierwszy toast brzmi, 't Batig Slot – „Nadwyżka”!)
De tweede toast: “aan Jezus Christus!” (Drugi toast: „za Jezusa Chrystusa!”; De tweede toast – Drugi toast, aan Jezus Christus – „za Jezusa Chrystusa”!)
De laatste dronk: “aan Neêrlands God!” (Ostatni toast: „za Boga Niderlandów!”; De laatste dronk – Ostatni toast, aan Neêrlands God – „za Boga Niderlandów”!)
En als de zon in 't Oosten opdaagt, (A gdy słońce wschodzi na Wschodzie; En als de zon in 't Oosten opdaagt – A gdy słońce wschodzi na Wschodzie)
Knielt elk Javaan voor Mahomed, (Każdy Jawajczyk klęka przed Mahometem; Knielt elk Javaan voor Mahomed – Każdy Jawajczyk klęka przed Mahometem)
Wyl hy het zachtste volk der aarde (Ponieważ on uratował najdelikatniejszy lud ziemi; Wyl hy het zachtste volk der aarde – Ponieważ on uratował najdelikatniejszy lud ziemi)
Van Christenhonden heeft gered. (Od chrześcijańskich psów; Van Christenhonden heeft gered – Od chrześcijańskich psów).
De opmerkzame lezer ziet dat de brave Droogstoppel ongelyk had in z'n verontwaardiging over dit – of 'n dergelyk – stuk. (Spostrzegawczy czytelnik zauważy, że poczciwy Droogstoppel mylił się w swoim oburzeniu na ten – lub podobny – utwór; De opmerkzame lezer ziet dat de brave Droogstoppel ongelyk had in z'n verontwaardiging over dit – of 'n dergelyk – stuk – Spostrzegawczy czytelnik zauważy, że poczciwy Droogstoppel mylił się w swoim oburzeniu na ten – lub podobny – utwór).
Ook had Fransen van de Putte het besluit der Regeering, waarby de heer R.v.E. verbannen werd, in alle gerustheid integraal kunnen overleggen. (Również Fransen van de Putte mógł spokojnie przedłożyć integralnie decyzję rządu, na podstawie której pan R.v.E. został wygnany; Ook had Fransen van de Putte het besluit der Regeering – Również Fransen van de Putte mógł, waarby de heer R.v.E. verbannen werd – na podstawie której pan R.v.E. został wygnany, in alle gerustheid integraal kunnen overleggen – spokojnie przedłożyć integralnie).
Sentot zegt immers niet dat dit alles zoo wezen zàl. (Sentot nie mówi przecież, że wszystko to tak się stanie; Sentot zegt immers niet dat dit alles zoo wezen zàl – Sentot nie mówi przecież, że wszystko to tak się stanie).
Hy waarschuwt slechts dat het geschieden zou, indien de Hollanders voortgingen hun ‘hart te laten vereelten door 't geld, en den Javaan te vertrappen’. (Ostrzega tylko, że to się stanie, jeśli Holendrzy nadal będą pozwalać, by ich „serce stwardniało od pieniędzy” i będą gnębić Jawajczyków; Hy waarschuwt slechts dat het geschieden zou – Ostrzega tylko, że to się stanie, indien de Hollanders voortgingen hun ‘hart te laten vereelten door 't geld – jeśli Holendrzy nadal będą pozwalać, by ich „serce stwardniało od pieniędzy”, en den Javaan te vertrappen – i będą gnębić Jawajczyków).
Daar nu dit geval – vooral na de oprichting der Javaannutmaatschappy en al 't geredekavel in de Kamer – ondenkbaar is, zal de zaak veel beter afloopen dan Sentot in 'n wanhopig oogenblik meende. (Ponieważ taki przypadek – zwłaszcza po założeniu Javaannutmaatschappy i całej tej debacie w Izbie – jest nie do pomyślenia, sprawa zakończy się znacznie lepiej, niż Sentot sądził w chwili rozpaczy; Daar nu dit geval – vooral na de oprichting der Javaannutmaatschappy en al 't geredekavel in de Kamer – ondenkbaar is – Ponieważ taki przypadek – zwłaszcza po założeniu Javaannutmaatschappy i całej tej debacie w Izbie – jest nie do pomyślenia, zal de zaak veel beter afloopen dan Sentot in 'n wanhopig oogenblik meende – sprawa zakończy się znacznie lepiej, niż Sentot sądził w chwili rozpaczy).
Voor wien 't niet weet, hier de mededeeling dat de pseudoniem Sentot niet byzonder ongepast de herinnering in 't leven roept aan den javaschen oorlog. (Dla tych, którzy tego nie wiedzą, tutaj informacja, że pseudonim Sentot nie jest szczególnie niewłaściwy, przypomina wojnę jawajską; Voor wien 't niet weet – Dla tych, którzy tego nie wiedzą, hier de mededeeling dat de pseudoniem Sentot niet byzonder ongepast de herinnering in 't leven roept aan den javaschen oorlog – tutaj informacja, że pseudonim Sentot nie jest szczególnie niewłaściwy, przypomina wojnę jawajską).
Sentot namelyk was in zeer letterlyken zin de nom de guerre van Alibassa Prawiro Dirdjo, 't uitstekendst legerhoofd van de ‘muitelingen’ zooals de party van Diepo Negoro in chauvinistisch hollandsch genoemd werd, een vertalingsfout waaraan zich ook de Spanjaarden schuldig maakten jegens de Nederlanders, toen dezen zich van indelikate vreemdelingen trachtten te ontslaan. (Sentot był bowiem w bardzo dosłownym sensie nom de guerre Alibassy Prawiro Dirdjo, najwybitniejszego dowódcy wojskowego „buntowników”, jak nazywano party Diepo Negoro w szowinistycznym holenderskim, błędem tłumaczeniowym, który popełnili również Hiszpanie wobec Holendrów, gdy ci próbowali pozbyć się niepożądanych cudzoziemców; Sentot namelijk was in zeer letterlyken zin de nom de guerre van Alibassa Prawiro Dirdjo – Sentot był bowiem w bardzo dosłownym sensie nom de guerre Alibassy Prawiro Dirdjo, 't uitstekendst legerhoofd van de ‘muitelingen’ zooals de party van Diepo Negoro in chauvinistisch hollandsch genoemd werd – najwybitniejszego dowódcy wojskowego „buntowników”, jak nazywano party Diepo Negoro w szowinistycznym holenderskim, een vertalingsfout waaraan zich ook de Spanjaarden schuldig maakten jegens de Nederlanders – błędem tłumaczeniowym, który popełnili również Hiszpanie wobec Holendrów, toen dezen zich van indelikate vreemdelingen trachtten te ontslaan – gdy ci próbowali pozbyć się niepożądanych cudzoziemców).
De meer of mindere juistheid van zoodanige uitdrukkingen hangt dikwyls af van geografische ligging, dagteekening, huidskleur, geloof, en behoefte aan batige saldo's. (Większa lub mniejsza poprawność takich wyrażeń często zależy od położenia geograficznego, daty, koloru skóry, wiary i potrzeby nadwyżek bilansowych; De meer of mindere juistheid van zoodanige uitdrukkingen hangt dikwyls af – Większa lub mniejsza poprawność takich wyrażeń często zależy, van geografische ligging, dagteekening, huidskleur, geloof, en behoefte aan batige saldo's – od położenia geograficznego, daty, koloru skóry, wiary i potrzeby nadwyżek bilansowych).
De muiters van gister zyn dikwyls de helden en martelaren van vandaag. (Buntownicy z wczoraj często są bohaterami i męczennikami dnia dzisiejszego; De muiters van gister zyn dikwyls de helden en martelaren van vandaag – Buntownicy z wczoraj często są bohaterami i męczennikami dnia dzisiejszego).
Wat overigens die Sentot betreft, men heeft hem na afloop van den Javaschen oorlog te vriend gehouden. (Co do Sentota, po zakończeniu wojny jawajskiej utrzymano z nim przyjazne stosunki; Wat overigens die Sentot betreft – Co do Sentota, men heeft hem na afloop van den Javaschen oorlog te vriend gehouden – po zakończeniu wojny jawajskiej utrzymano z nim przyjazne stosunki).
Hy heeft z'n laatste levensjaren gesleten als gepensionneerde van den nederlandschen Staat, en z'n krygslieden werden by 't ned. ind. leger ingelyfd, doch niet en corps… wat zyn goede reden had. (Ostatnie lata życia spędził jako emeryt państwa holenderskiego, a jego żołnierze zostali wcieleni do armii holendersko-indyjskiej, ale nie w całości… co miało swoje uzasadnienie; Hy heeft z'n laatste levensjaren gesleten als gepensionneerde van den nederlandschen Staat – Ostatnie lata życia spędził jako emeryt państwa holenderskiego, en z'n krygslieden werden by 't ned. ind. leger ingelyfd, doch niet en corps… wat zyn goede reden had – a jego żołnierze zostali wcieleni do armii holendersko-indyjskiej, ale nie w całości… co miało swoje uzasadnienie).
Nog in myn tyd – die wat Indie aangaat, een aanvang nam in Januari 1839 – onderscheidden zich de uit Sentot's Barissan (geregelde troepen) afkomstige soldaten door goed gedrag, tucht en militaire houding. (Jeszcze za moich czasów – co do Indii, które rozpoczęły się w styczniu 1839 roku – żołnierze pochodzący z Barissan Sentota (regularne wojska) wyróżniali się dobrym zachowaniem, dyscypliną i postawą wojskową; Nog in myn tyd – Jeszcze za moich czasów, die wat Indie aangaat, een aanvang nam in Januari 1839 – co do Indii, które rozpoczęły się w styczniu 1839 roku, onderscheidden zich de uit Sentot's Barissan (geregelde troepen) afkomstige soldaten door goed gedrag, tucht en militaire houding – żołnierze pochodzący z Barissan Sentota (regularne wojska) wyróżniali się dobrym zachowaniem, dyscypliną i postawą wojskową).
Het was niet zeldzaam, by inspektien of parades, een hoofdofficier, by 't wyzen op 'n flinken kerel, te hooren zeggen: Ienie apa lagie orangnja Sentot! (‘To jest jeszcze człowiek Sentota!’; Het was niet zeldzaam, by inspektien of parades, een hoofdofficier, by 't wyzen op 'n flinken kerel, te hooren zeggen – Nie było rzadkością, aby podczas inspekcji lub parad naczelny oficer wskazując na rosłego człowieka mówił, Ienie apa lagie orangnja Sentot – „To jest jeszcze człowiek Sentota!”).
6
Romancen in 't maleisch. Ik laat nu daar wat Droogstoppel kan onder de oogen gehad hebben, doch zeker is 't dat ik den zang van Saïdjah die in deze uitgaaf voorkomt op blz. 198, oorspronkelyk in 't maleisch geschreven heb. (Romantyki w malajskim. Pomijam, co Droogstoppel mógł widzieć, ale pewne jest, że pieśń Saïdjah, która pojawia się w tym wydaniu na str. 198, pierwotnie napisałem w malajskim; Romancen in 't maleisch – romantyki w malajskim, Ik laat nu daar wat Droogstoppel kan onder de oogen gehad hebben – pomijam, co Droogstoppel mógł widzieć, doch zeker is 't dat ik den zang van Saïdjah die in deze uitgaaf voorkomt op blz. 198 – ale pewne jest, że pieśń Saïdjah, która pojawia się w tym wydaniu na str. 198, oorspronkelyk in 't maleisch geschreven heb – pierwotnie napisałem w malajskim).
Waar dat stuk beland is, weet ik niet, en op dit oogenblik zie ik geen kans het in die taal te maken. (Nie wiem, gdzie trafił ten fragment, i obecnie nie widzę możliwości napisania go w tym języku; Waar dat stuk beland is, weet ik niet – nie wiem, gdzie trafił ten fragment, en op dit oogenblik zie ik geen kans het in die taal te maken – i obecnie nie widzę możliwości napisania go w tym języku).
Waarschynlyk ligt het in een der koffers of pakken papieren die ik na m'n vertrek van Lebak, op m'n verdrietige Odyssee hier-en-daar moest achterlaten, en waaromtrent ik den lezer verwys naar Idee 951. (Prawdopodobnie leży w jednym z kufrów lub paczek papierów, które musiałem zostawić po opuszczeniu Lebak podczas mojej smutnej Odysei tu i tam, do czego odsyłam czytelnika do Idee 951; Waarschynlyk ligt het in een der koffers of pakken papieren die ik na m'n vertrek van Lebak – prawdopodobnie leży w jednym z kufrów lub paczek papierów, które musiałem zostawić po opuszczeniu Lebak, op m'n verdrietige Odyssee hier-en-daar moest achterlaten – podczas mojej smutnej Odysei tu i tam, en waaromtrent ik den lezer verwys naar Idee 951 – do czego odsyłam czytelnika do Idee 951).
Ik denk dat bedoeld stuk voor den dag zal komen na m'n dood, als ik niet meer daar wezen zal om te vragen hoe men er aan gekomen is? (Myślę, że ten fragment pojawi się po mojej śmierci, kiedy nie będę już mógł zapytać, jak się do niego dostało; Ik denk dat bedoeld stuk voor den dag zal komen na m'n dood – myślę, że ten fragment pojawi się po mojej śmierci, als ik niet meer daar wezen zal om te vragen hoe men er aan gekomen is? – kiedy nie będę już mógł zapytać, jak się do niego dostało).
Dat er overigens zal gespekuleerd worden in nagemaakt-posthume artikelen, spreekt in onze eeuw van vervalsching vanzelf. (Że będą spekulacje na temat podrobionych pośmiertnych artykułów, jest w naszej epoce fałszerstw oczywiste; Dat er overigens zal gespekuleerd worden in nagemaakt-posthume artikelen – że będą spekulacje na temat podrobionych pośmiertnych artykułów, spreekt in onze eeuw van vervalsching vanzelf – jest w naszej epoce fałszerstw oczywiste).
En wanneer het te voorzien was dat die sofistikatie zich bepalen zou tot schryvery, kon men de zaak dragelyk vinden voor 'n doode. (I gdyby było przewidywane, że ta sofistyka ograniczy się do pisarstwa, sprawa byłaby znośna dla zmarłego; En wanneer het te voorzien was dat die sofistikatie zich bepalen zou tot schryvery – i gdyby było przewidywane, że ta sofistyka ograniczy się do pisarstwa, kon men de zaak dragelyk vinden voor 'n doode – sprawa byłaby znośna dla zmarłego).
Maar de goocheltoeren die men aan den man brengen zal omtrent m'n leven, handelwys, karakter! (Ale sztuczki, które będą przedstawiane na temat mojego życia, sposobu działania, charakteru!; Maar de goocheltoeren die men aan den man brengen zal omtrent m'n leven – ale sztuczki, które będą przedstawiane na temat mojego życia, handelwys, karakter! – sposobu działania, charakteru!)
Reeds nu lees en verneem ik dagelyks voorvallen die my betreffen, gebeurtenissen waarin ik 'n hoofdrol speel, en die myzelf grooter verrassing baren dan ze ooit kunnen teweegbrengen by ieder ander. (Już teraz codziennie czytam i słyszę o wydarzeniach, które mnie dotyczą, wydarzeniach, w których odgrywam główną rolę, i które mnie samego zaskakują bardziej niż mogą zaskoczyć kogokolwiek innego; Reeds nu lees en verneem ik dagelyks voorvallen die my betreffen – już teraz codziennie czytam i słyszę o wydarzeniach, które mnie dotyczą, gebeurtenissen waarin ik 'n hoofdrol speel – wydarzeniach, w których odgrywam główną rolę, en die myzelf grooter verrassing baren dan ze ooit kunnen teweegbrengen by ieder ander – i które mnie samego zaskakują bardziej niż mogą zaskoczyć kogokolwiek innego).
De vertellingen die over my in omloop zyn – ook de niet boosaardige – loopen voor ieder die me werkelyk kent, in 't koddige… neen, in 't idiote! (Opowieści, które krążą na mój temat – nawet te nie złośliwe – są dla każdego, kto mnie naprawdę zna, śmieszne… nie, idiotyczne!; De vertellingen die over my in omloop zyn – opowieści, które krążą na mój temat, ook de niet boosaardige – nawet te nie złośliwe, loopen voor ieder die me werkelyk kent – są dla każdego, kto mnie naprawdę zna, in 't koddige… neen, in 't idiote! – śmieszne… nie, idiotyczne!)
Geenszins nu ter adstruktie hiervan, maar alleen om te doen blyken comment on écrit l'histoire, hier de opmerking dat zekere Bloemlezer nu reeds, slechts zeven-en-dertig jaar na m'n vertrek naar Indie, goedvindt dat vertrek 'n paar jaar te verschuiven. (Bynajmniej nie w celu udowodnienia tego, ale tylko aby pokazać, jak pisze się historię, tutaj uwaga, że pewien Bloemlezer już teraz, zaledwie trzydzieści siedem lat po moim wyjeździe do Indii, uznaje, że wyjazd należy przesunąć o kilka lat; Geenszins nu ter adstruktie hiervan – bynajmniej nie w celu udowodnienia tego, maar alleen om te doen blyken comment on écrit l'histoire – ale tylko aby pokazać, jak pisze się historię, hier de opmerking dat zekere Bloemlezer nu reeds – tutaj uwaga, że pewien Bloemlezer już teraz, slechts zeven-en-dertig jaar na m'n vertrek naar Indie – zaledwie trzydzieści siedem lat po moim wyjeździe do Indii, goedvindt dat vertrek 'n paar jaar te verschuiven – uznaje, że wyjazd należy przesunąć o kilka lat).
