Дмитрий Максимович Акулич
Па той бок
Не паспеўшы адысці далей, з тунэля пачуліся моцныя грукі. Мы стаіліся. Ганна падышла да выхаду і прысела. На зямлю паваліліся дзверцы і з тунэля паказалася штурмавая вінтоўка, за ёй выходзіў радавы салдат. Ганна неадкладна ўваткнула яму відэлец у патыліцу. Затым выцягнула з кабуры салдата нож і перарэзала яму горла. Той павольна хіліўся да зямлі, праліваючы кроў. Ганна схапіла яго вінтоўку і стрэліла некалькі разоў у тунэль. У адказ панесліся стрэлы. Мёртвы салдат ляжаў на жываце, прыціснуўшы рукі да зямлі. Ганна яго перавярнула, дастала з кішэні гранату. Уключыла яе і кінула ў цёмны вузкі тунэль. Выбух апынуўся не занадта гучным, але полымя агню вырвалася да нас, вонкі.
Пара было бегчы адсюль і мы паспяшаліся сысці ў абыход лагера. Тканіну нашага адзення драпалі і прарэзалі іголкі кустоў. Мы спяшаліся, Бардачоў бег наперадзе, я за ім. Ганна замыкала наш маленькі атрад, азіралася, ці няма за намі каго-небудзь. Былі ўжо чуваць гукі падлятаючых штурмавікоў.
Пасля дробнага дажджу, было слізка і мокра бегчы. Хоць, у той момант, над намі ўжо вісела сонца. Паветра хутка станавілася занадта вільготным, пар вады падымаўся высока над намі. Ён згушчаўся і ствараў з сябе белы туман, якога можна было б крануць рукамі. Адзін раз я адцягнуўся на яго і ўпаў у бруд, зачапіўся за нейкі корань, а калі падняўся, зноў зірнуў на зачаравальнае воблака пару і ледзь было не паваліўся зноў. Слізкім было ўсё: расліны, зямля. З-за рэзкіх і незразумелых для мяне перападаў тэмпературы, было, то холадна, то горача. Цела зябла ад вільгаці падымаючага пару, хоць паветра было вельмі цёплым. Таксама, дзесьці над намі, кружылі вайсковыя караблі, туман хаваў нас ад іх пошукаў.
Калі ж мы спыніліся аддыхацца, я падышоў да капітана.
– Што гэта было за месца? Дзіцячы лагер, калонія? – ціха спытаў я, выціраючы пот з твару.
– Мабыць, СКР нешта пабудаваў тут… На карце гэтага няма. Можа з дзяцей войска гадуюць. Ведаеш, мяне вось што хвалюе: навошта там быў патаемны тунэль? Калі яны ўцякалі, то куды падзеліся потым? Але галоўнае цяпер, што мы ў адрозненні ад іх, тут. Так што давайце засяродзімся на гэтым і будзем рухацца далей. Невядома, як доўга яшчэ прастаіць туман. Давай, наперад, хопіць стаяць! Давай за мной. – сказаў Бардачоў.
Ішлі мы тры гадзіны без прыпынкаў.
Прайшоўшы праз невялікі іржавы металічны мост, які пралягаў над стаячай чырвонай ракой, мы спыніліся. Капітан Бардачоў загадаў як след адпачыць. Ён дастаў карту і прысеў ля дрэва, якое зарасло аранжавым мохам.
– Калі дзіцячы лагер тут, тады калонія Розжыг ужо побач. – сказаў капітан і падняў галаву. – Аглядайцеся па баках.
Затым ён прыбраў карту і зірнуў на мяне. Я сядзеў і аглядаў сваё цела, ці няма нейкіх ран ад калючых кустоў.
– Як ты сябе адчуваеш? – пацікавіўся капітан, кіўнуў у мой бок. – Цяжка? Так? Гэта табе не караблі будаваць.
– У цэлым не дрэнна, але часам галава пабольвае, мабыць, ад гэтай змены надвор'я. – адказаў я і апусціў галаву ўніз.
– А ты, Ганна, як?
– Добра. – ціха адказала яна, а потым дадала. – Цяпер хоць ёсць зброя. Толькі патронаў мала…для нас траіх гэтага не хопіць, калі прыйдзецца адстрэльвацца.
– Гэта дакладна. – пахвальна ўсміхнуўся Бардачоў, мабыць, думаў ён аб тым, як такі чалавек як ён, мог пакінуць сваю каманду без зброі. Калі б не Ганна, магчыма, мы б і далей заставаліся з відэльцам у руках.
Пасля, мы працягвалі моўчкі сядзець пад дрэвамі. Да тых часоў, пакуль Бардачоў не падняў нас з месцаў і не павёў у глыб лесу.
Пару разоў над намі пралятала некалькі вялікіх касмічных караблёў. За гэты час, мы пераадолелі калючыя кусты, ішлі па смярдзючаму чорнаму моху, тапталі бруд пад нагамі. Рухаліся павольна. Рой маленькіх мух, які з'явіўся з неадкуль, суправаджаў нас увесь вечар. Ён перашкаджаў сваім гудзеннем і часта лез у твар, да таго часу, пакуль мы не выбраліся на высмаглую даліну, павольна пераходзячую ў пустыню.
Хутка цямнела і мы спыніліся тут. Ноч была чарней, чым звычайна, месяц удалечыні хаваўся за грознымі хмарамі дажджу. Мы дасталі з кішэняў формаў начное бачанне. У некалькі кіламетраў ад нас, мы заўважалі бел-чырвоныя агні. Яны асвятлялі шэрую сцяну.
– Вунь яна, калонія Розжыг. – паказваў на агні капітан.
– Як будзем прабіраецца ва ўнутр? – спытала Ганна.
– Дзесьці за кіламетр ад нас павінна быць дарога. – сказаў ён, падводзячы цьмяна святлавую карту да вачэй.
– Дарога? – пацікавіўся я.
– Дарога, якая прывядзе нас да калоніі. Вы заставайцеся тут, а я пайду праверу так ці дакладна карта. Ацаню ўсю абстаноўку. Калі я не вярнуся, Ганна, ты ведаеш што рабіць!
Яна ў адказ кіўнула яму і Бардачоў хутка схаваўся ў цемры сухіх дрэў.
– Аб чым гэта ён? – спытаў я Ганну.
– Ён хоча праверыць, ці ёсць дарога наперадзе…
– Я не пра гэта. Што значыць «ты ведаеш, што рабіць…калі я не вярнуся»? Што ён меў на ўвазе?
– Што працягваць шлях нам прыйдзецца ўдваіх.
– Нешта я не ўпэўнены, што менавіта гэта ён меў на ўвазе. Ты нешта мне не дамаўляеш?!
– Чаго ты заладзіў са сваімі пытаньнямі?! Супакойся. – адыходзіла ад мяне Ганна.
– Ды я цябе зусім не ведаю. Ты прыкрываеш мяне перад капітанам, дапамагаеш мне з самага нашага знаёмства, з вашых катаванняў з мяне. А цяпер нешта хаваеш. Я не магу зразумець цябе… Хто ты ёсць на самой справе?
– А ці трэба табе ведаць гэта?! – сказала яна і стала даставаць нешта з заплечніка.
– У нас ёсць час для гэтага, ёсць час пагаварыць…
– Што ты хочаш пачуць…? Што майго бацьку катавалі таксама як цябе? Толькі на вачах у яго дзесяцігадовай дачкі. Ці тое, што яго абвінавацілі ў здрадзе? Ці тое, што мне давялося расці з кляймом майго бацькі ўсё дзяцінства. Мяне пагарджалі і крыўдзілі аднагодкі, але я не мой бацька… Усе гэтыя насмешкі і касыя погляды зрабілі мяне толькі мацней. Я хацела збегчы з мястэчка Лен, але не так як мой бацька, я хацела паслужыць сябе высакароднай місіі і калі ты з'явіўся ў нашым паселішчы, я ўбачыла ў табе сваю свабоду…
– Прабач, я не ведаў, што ўсё так…тваё жыццё мне здавалася зусім іншы.
– Вам, экскаэраўцам, заўсёды здаецца гэты свет зусім іншым. Вы глядзіце на яго зусім з іншага боку. З вышыні сваёй велічы і перавагі. Забываючы пра простыя чалавечнасці.
Затрашчалі сухія галіны, капітан вярнуўся.
– Ну што ж Ганна, не прыйдзецца забіваць Краўчанку…я вярнуўся.
– Стойце! Вы аб чым зараз? Вось што значыла ваша «ты ведаеш што рабіць»! Забіць мяне гэта ваш выхад, а як жа прароблены шлях?
– Ты кажаш занадта шмат. Давай-ка па цішэй. – сказаў Бардачоў.
– Ты чаго, мы проста пажартавалі. Гэта быў усяго толькі жарт. Чаго ты так ускудлаціўся. Ніхто не думаў цябе забіваць. Ну хіба толькі крыху… – з усмешкай гаварыла Ганна.
– Паслухайце, ёсць наперадзе дарога. Але трэба дачакацца сонца. Так што ўсім адбой. І так, Краўчанка, ты на варце першы. – захрыпеў сваім голасам капітан.
Мы спыніліся на невялікім цёплым узгорку. Хацелася выспацца. Я сядзеў і аглядаўся: бачыў вялікія начныя роўнядзі, зоркі, хмары хаваюць месяц, агні калоніі. Гэтыя агні былі так блізка, але ў той жа час так далёка. Але вера ў перамогу, у тую гадзіну, усялялася ў мяне ўсё мацней і мацней. Бо мы падышлі да калоніі значна бліжэй. Я жадаў хутчэй вярнуцца дадому, выправіць увесь гэты хаос, рабства, гвалт над людзьмі. Усё тое, што рабілася за маёй спіной. Я лічыў сябе дурным, што не цікавіўся гэтым светам раней, а толькі думаў аб сваіх караблях і заваяванні космасу.
Я ўслухоўваўся, пільна сачыў за тым, каб нас ніхто з салдат не выявіў. Адсюль было відаць, па рознакаляровых агнях, як прыбывалі і ўздымаліся ўвысь над Розжыгам касмічныя караблі. Глыбокая цішыня агнёў і спакой маёй душы. Я злёгку апускаў павекі, цягнула ў сон. Але своечасова мяне змяніў капітан, нарэшце, надышла мая чарга адпачыць ад стомы. Я крыху паспаў. Мне прыснілася: што вакол мяне дзівосны жывы свет, я знайшоў новы дом для ўсіх людзей. Зграі маленькіх птушак, якія разляталіся, хаваліся ў велізарных квітнеючых дрэвах, узляталі вельмі высока і быццам раствараліся ў блакітным небе. Я глядзеў у бязмежнае неба і чакаў, калі ж птушкі вернуцца зноў. Іх няма, я пачаў шукаць іх вачыма. Вунь яны, я бачу іх! Чорныя плямкі ляцяць назад. Яны растуць і набліжаюцца, змяняюцца ў палёце і падаюць у выглядзе скрываўленых чалавечых костак. Прама перада мной, растуць кучы шкілетаў. Мне было вельмі страшна, я не мог рухацца. Хтосьці дакрануўся да маёй спіны і я ўмомант павярнуўся, убачыў парваны твар Сініцына. Ад вялікага спалоху я прачнуўся і ўскочыў.
Над галавой ужо не было зорнага неба, прыемнае сонца падбіралася да нас. Паветра заставалася цёплым і пяшчотным. Я павольна пачаў адыходзіць ад соннага стану.
Бардачоў расчысціў пясок ад сухой травы і павадзіў па ім адламаным кавалкам ад галінкі.
– Хутчэй падыдзіце сюды. – вымавіў ён. – Слухайце мой план.
Камандзір выразна, бадзёра тлумачыў нам усе дэталі. Я трохі пазяхаў і паціраў вочы.
– Усё ясна, капітан. – сказала Ганна і адышла.
– А табе ўсё ясна, Краўчанка? – спытаў мяне Бардачоў і апусціў свае часткова абгарэлыя бровы на карыя вочы.
– Так. Мне ўсё зразумела. – адказаў і адышоў ад капітана я, пайшоў услед за Ганнай.
Усім нам трэба рухацца наперад. І гэты этап, з планам Бардачова, быў важнай часткай гэтага доўгага шляху.
ЧАСТКА ТРЭЦЯЯ
«СУПРАЦЬСТАЯННЕ»
У паветры веяла цяплом. У асобных месцах, на далёкіх плошчах, бушавалі пясчаныя віхуры. Яны ўзнікалі то тут, то там, хаваліся, бадзяліся па голым полі, нібы аблудныя душы. Абступаючы тырчашчыя карані мёртвых дрэў і прабіраючыся таксама ўздоўж калючых велізарных сухіх кустоў, мы выходзілі на гладкую светла-рыжую паверхню зямлі. Нашы ваенныя касцюмы добра маскіравалі нас у гэтых пясках, так як яны мелі падобнае адценне.
Мы дабраліся да шырокай, шэрай, цвёрдай дарогі. Ляглі каля яе, на цёплы прыгожы пясок. Дарога была ў метры ад нас. Яна была ў добрым стане, па баках яе стаялі тоўстыя бетонныя блокі, вышынёй яны былі амаль метр. Таму вецер не засыпаў дарогу пяском і на абочынах утварыліся невялікія выдмы. У сярэдзіне дарога была аб'язджаная, на ёй бачныя адбіткі чорных шын. Яна добра праглядалася здалёк як з аднаго боку, так і з другога. Справа ад мяне дарога не выгіналася ўздоўж пясчаных пагоркаў, а пралягала проста па іх. Лёгка было ўбачыць, як штосьці падымалася, а затым хавалася, пад'язджала да нас. Другі ж канец сыходзіў у гарызонт, дзе стаялі высокія шэрыя сцены калоніі Розжыг.
Мы з Ганнай не падбіраліся занадта блізка да дарогі, ляжалі на выдмах. А вось Бардачоў, у адрозненні ад нас, наадварот выйшаў на яе, пастаяў з хвіліну, падняў перад сабой вінтоўку і паглядзеў у прыцэл. Затым ад нечаканасці ён паспяшаўся да нас. Падбег і лёг побач.
– Едуць! Невялікая бронемашына рухаецца да нас. Слухаем мяне. Краўчанка? Ты памятаеш, што выступаеш у ролі прынады? – не чакаючы майго адказу, адразу ж прадоўжыў камандзір. – Вінтоўка застаецца ў мяне. Давай, Краўчанка, больш актыўна! Пайшоў, пайшоў!
Я адкінуў усе сумненні на конт таго, не падвяду ці я каманду ў гэты раз. Я высунуўся, пралез праз бетонны блок. Я чуў ззаду сябе адыходзячы ад мяне голас Ганны.
– Камандзір, мне трэба нешта вам расказаць. Гэта тычыцца Краўчанкі… – хутка сказала Ганна.
– Не зараз… – цвёрдым голасам камандзіра адказаў ён.
– Гэта важна! – настойвала Ганна.
З кожным маім крокам іх галасы сціхалі. Затым зусім зніклі. Я бойка і смела стаяў у цэнтры дарогі. Машыны яшчэ не было відаць, яна хавалася за гарызонтам і неўзабаве была павінна падняцца да мяне на раўніну. Я лёг бокам, спіной да набліжаючага аўтамабілю. Паверхня дарогі была гарачая, але цярпімая. Я то адкрываў, то заплюшчваў вочы, рыхтаваўся сустрэць салдат і прыслухоўваўся да шуму надыходзячай бронемашыны. Сабе на здіўленне я не баяўся. У гэты момант я адчуваў, быццам стрымаў свой страх, успамінаў самых родных людзей і ні аб чым дрэнным не думаў.
Шум машыны, якая пад’язджала, даносіўся да мяне ўсё хутчэй і гучней. І вось, машына зусім наблізілася да майго цела, спынілася проста за маёй спіной. Я ўсё працягваў ўслухоўвацца ў працу рухавіка. Магчыма, прайшла хвіліна, а можа менш, але з транспарту ніхто не выходзіў. А затым я пачуў гукі, адчыніліся дзверы і пара ступняў ударыла па цвёрдай паверхні дарогі. Дзверы адразу ж зачыніліся. Чалавек, які выйшаў да мяне, павольна пераступаў з нагі на нагу. А я ўсё чакаў, калі ж Бардачоў пачне нешта рабіць. Думаў: «ну вось, зараз». Але мая каманда маўчала.
Салдат спыніўся каля майго цела і злёгку штурхнуў мяне нагой у спіну. Я працягваў нерухома ляжаць, прыкідваўся мёртвым. Ён нахіліўся і перавярнуў мяне тварам да сабе. Зачыніўшы вочы, я ўяўляў, маляваў у галаве, як цяпер капітан з Ганнай будуць атакаваць. Але дзе ж яны? Пытаўся я ў сябе. Затым я пачуў, як салдат пачаў хутка адыходзіць да машыны, мне падалося, што пара ўжо адкрыць вочы. Прамяні сонца ў тую ж секунду балюча ўдарылі мне па вачах. Я міжволі заплюшчыў іх зноў. А салдат адчыніў дзверы бронемашыны і нешта неразборліва казаў. Сонца, тым часам, працягвала грэць мой твар і ўсё цела. Я нібы варыўся ўнутры формы, ужо прамок. Яшчэ ледзь-ледзь, я пачакаю, пратрымаюся, вытрымаю гэтыя гарачыя ўдары з неба. А што потым!? Што мне рабіць, як сябе паводзіць з вайскоўцамі?
З машыны выйшаў другі чалавек. Двое ўзброеных салдат хуткім крокам падышлі да мяне.
– Дакладна, Краўчанка! Адкуль ён тут? – не хаваючы свайго здзіўлення, другі салдат схіліўся, прыклаўшы свае пальцы да маёй шыі. – Пульс ёсць. Давай яго ў машыну хутчэй адцягнем, пакуль не згарэў зусім.
– Я рады, што ён жывы! – сказаў першы салдат і ўзяў мяне за ногі, падняў уверх.
Другі ж салдат узяў мяне за рукі. Паднялі ўсё цела і панеслі, як мяшок, да машыны. Адчынілі дзверы, пасадзілі.
– Кхе-кхе, – паказаў я кашаль.
Мне хацелася хутчэй адкрыць вочы і зразумець, што ж на самай справе адбываецца вакол мяне і што ж з маёй камандай.
– Вады, вады яму! – пачуў я голас.
Адкрыўшы вочы, я ўбачыў перад сабой аднаго з салдат, на ім быў белы шлем з цёмным шклом. Каламутнае чорнае люстэрка адлюстроўвала мой стомлены твар. Я сядзеў на заднім сядзенні. І тут вырашыў прадоўжыць.
– Кхе-кхе-кхе…
– Выпіце вады, – мяккім голасам сказаў другі салдат і працягнуў мне ваду.
– Ну ўсё, хопіць стаяць, пара ехаць! – загадаў першы салдат, які знаходзіўся ля руля ў цалкам белай браняванай уніформе.
– Дваццаць другі! Прыём! Адкажыце! Чаму стаім? – загаварыла рацыя.
– Стой! Не адказвай. Пачакай. – загаварыў я, нібы толькі што прыйшоў у пачуцці.
– Пачакай. – вымавіў салдат, што знаходзіўся побач са мной, салдату ля рацыі..
Я прыўзняўся і спытаў:
– Вы ж ведаеце, хто я? Так жа!?
– Так дакладна. Вы – апошняя надзея чалавецтва, спадар Краўчанка! Нам тэрмінова трэба даставіць вас у Розжыг. Усе думаюць, што вы мёртвыя…пры крушэнні ўсе сігналы зніклі. А калі знайшлі ваш карабель, там нікога ўжо не было. І тады ў нас засталася малая надзея… – хутка адказаў салдат, які стаіць перада мною.
– Дваццаць другі? Адкажыце! – працягвала рацыя.
– Трэба адказаць, спадар Краўчанка. – сказаў салдат у руля машыны.
Я кіўнуў яму, згаджаючыся. І думаў пра сябе, ці скажа ён нешта пра мяне ці ўсё ж схавае праўду.
– Прыём? База, прыём? У нас усё добра. Прычына прыпынку – моцны галаўны боль. Сёння занадта горача ў гэтым раёне. Ужо ўсё добра. Зараз жа працягваем шлях. Прыём?
– Зразумеў вас. Чаму адразу ж не далажылі аб вымушаным прыпынку?
– Не ўпэўнены быў, што ён зацягнецца.
– Прыняў, дваццаць другі. Хутчэй аднавіце рух. Да сувязі.
Рацыя сціхла, я паспяшаўся працягнуць свой дыялог з салдатамі.
– Я тут не адзін. Калі вы давяраеце мне, то павінны дапамагчы. Добра? Ніякага гвалту. Я тут з сябрамі. – тлумачыў я і ўзяў салдата за руку, той выцягнуў мяне з машыны.
Салдаты пераглянуліся паміж сабой, нібы маўкліва пагаварылі.
– Паказвайце ж хутчэй сваіх сяброў. Трэба працягваць рух. – пранізлівым голасам, хутка прамовіў кіроўца транспарту.
Я адышоў ад машыны, зрабіў пару крокаў у бок, узіраўся ў выдмы. Ну, дзе ж яны? Я шукаў сваіх.
– Капітан?! – крыкнуў Я.
– Не крычы. – з-за спіны з’явіўся Бардачоў.
Я павярнуўся. І адразу звярнуў увагу, што Ганна ледзь аддалілася ад камандзіра, выходзіла з пустыні на праезную частку, затым паспяшалася да нас. Я зірнуў на суровыя вочы Бардачова. І ўспомніў, як яны мяне кінулі аднаго на дарозе.
– Трэба хутчэй ехаць! У машыну! – злосна сказаў я і пакрочыў да чырвона-жоўтага транспарту.
– Ці верыш ты гэтым салдатам? – грозна кінуў Бардачоў і тыкнуў мне ў плячо вінтоўкай, не выпускаючы яе з рук.
Салдаты, убачыўшы Бардачова і Ганну, насцярожыліся. Усе прысутныя тут напружыліся, баючыся.
– Добра, хлопцы! Такі расклад. Я сяду спераду. Не пярэчыш? – злёгку адсунуў салдата, які стаяў наперадзе, Бардачоў. – І формамі памяняемся на шляху, каб на пасту ўсё прайшло гладка. Вы ж давяраеце Краўчанку? А я хачу давяраць вам. – з пералівамі, працягла казаў камандзір, палохаючы салдат сваім грозным выглядам.
Салдат зняў шлем, перадаў яго Бардачову і сеў ззаду, побач са мной. Шнары на твары Бардачова, мабыць, яго напалохалі і салдат паглядзеў на мяне падпаленымі вачамі, а затым стаў расшпільваць астатнія часткі ваеннай формы. Ганна падбегла з левага боку машыны, адчыніла дзверы і села побач. Я знаходзіўся ў цэнтры, паміж салдатам і дзяўчынай.
Адразу ж пасля стуку дзвярэй, машына кранулася з месца і прадоўжыла рух у бок калоніі.
– Чаму ўсё пайшло не па плане? – павярнуўся я да Ганны з пытаннем.
– Я распавяла капітану аб тым выпадку з пілотам, і мы вырашылі праверыць. Было, вядома, рызыкоўна, але ўсё атрымалася. – нібы просячы прабачэння, адказала яна і ўзяла мяне за руку, усміхнулася. – Я б не дазволіла, каб яны табе нашкодзілі.
Яе чорна-карыя вочы радавалі мяне сваёй шчырасцю. Пасля, Ганна прыбрала руку і стала ўглядацца ў тое, што адбывалася за шклом бронемашыны. Бардачоў жа абменьваўся формай з белавалосым салдатам, які сядзеў справа ад мяне. А кіроўца пільна глядзеў за ўсім, што адбываецца ў транспарце і проста маўчаў. З-за яго цёмнага шкла ў тваравай частцы шлема я так і не змог убачыць яго твару. Толькі назіраў за яго паводзінамі. Як ён сціскаў пальчатку руля або рэгуляваў падачу халоднага паветра ў салон. Мабыць, ён больш за ўсіх нас нерваваўся і ад гэтага яму станавілася на парадак гарачэй ўнутры ваеннага касцюма.
– Спадар Краўчанка! Нам засталося няшмат да першага паста. Вам і ўсім, хто сядзіць побач з Вамі, трэба надзець наручнікі. Паверце, гэта неабходна, каб мы праехалі пост як мага хутчэй. – сказаў кіроўца крыху грубым голасам і затым звярнуўся да напарніка. – Гутлейф, арганізуй там усё!
– Хопіць да мяне звяртацца са словам «спадар». Я вам не спадар! Можна проста Арцём, але толькі на «Вы». – сказаў я, спрабуючы разрадзіць абстаноўку.
– Так дакладна. – адказаў блакітнавокі хлопец Гутлейф.
Затым, ён дастаў маленькую скрынку, адкрыў яе. Ён выцягнуў адтуль рабатызаваныя пласціны.
– Прабачце, калі ласка, працягніце рукі. – ветліва звярнуўся да мяне гэты ўпэўнены ў сабе салдат.
Бардачоў у гэты час павярнуўся да мяне. Кінуў на мяне сярдзіты погляд і памаячыў пісталетам каля салдат. Усе мы разумелі, што капітан хацеў гэтым данесці да ўсіх: ён быў гатовы спусціць курок, калі нешта пойдзе не так.
Мае рукі і рукі Ганны ўжо знаходзіліся ў наручніках. Таксама, Гутлейф надзеў на сябе наручнікі, а затым прамяніста вымавіў:
– Не бойцеся. Мы Вас выратуем. Луказ чакае вас. – запэўніў ён і з пазітывам паглядзеў на мяне, а пасля на Ганну.
Спачатку я не зразумеў, пра якога ж Луказа казаў салдат. Але затым, у маю памяць уварваліся ўспаміны пра сябра, з якім мы былі звязаны з самага дзяцінства. У гэтую хвіліну ў галаве прачыналіся нашы сумесныя моманты. Калісьці мы разам вынаходзілі ўсякія цікавыя механізмы, разам вучыліся і пераадольвалі перашкоды на сваім шляху. Потым мы аддаліліся адзін ад аднаго. Ён сышоў у ўзброеныя сілы СКР, а я ў канструктары.
– Жывы значыць, Луказ, не кінуў мяне, – падумаў я. – сапраўдны сябар. Нават без мяне ён працягвае ажыццяўляць наш план.
– Надзявай шлем. – паглядзеў салдат-кіроўца на Бардачова.
Дзіўным было, што камандзір забыўся зусім пра шлем і дазволіў сабой камандаваць. Ён хутка надзеў яго, зашпіліў. Правай рукой паправіў вінтоўку, якая ляжала ў яго на каленях.
– А вы там, ззаду, рабіце выгляд, нібы спіце пад дзеяннем снатворнага. – працягваў камандаваць кіроўца, кіруючы чырвона-жоўтай машынай.
Мы пад'язджалі да высокай сцяны калоніі, дзе ля ўваходу стаялі пара салдат СКР у чырвона-чорнай форме і пяцёра баявых робатаў. Каля іх, у цені, хаваўся вялікі чорны сабака. Ён сядзеў, выцягнуўшы свой язык, цяжка і хутка дыхаў. Мы спыніліся ля шэрай брамы, на якіх былі намаляваныя вялікія белыя літары «У – КР». Я зачыніў вочы. Чуў, як бронешкло дзвярэй тут жа апусцілася ўніз, да кіроўцы падышоў пагранічны салдат. Я сядзеў нерухома, паклаўшы галаву на плячо Гутлейфа. Напружана перажываў, што ж будзе з намі, ці прапусцяць яны нас. І, не ўтрымаўшыся, ледзь прыадкрыў вочы. Скрозь вейкі падглядаў за тым, што адбываецца. Мне ледзь бачылася, як каля дзвярэй Бардачова стаяў ваенны робат. І я павольна зачыніў вочы, але прадоўжыў уважліва ўслухоўвацца ў размовы.
– Прашу прад'явіць пропуск! – слабым голасам прамовіў салдат, які стаяў каля кіроўцы.
– Вось пропуск. Вось код асобы.
– Што за людзі з табой? Іх няма ў базе вашага маршруту. Вас павінна быць двое.
Чутна насцярожанасць у голасе пагранічнага салдата.
– Ды ўсё – як заўсёды! Гэта палонныя, недалёка ад калоніі былі заўважаныя і захопленыя разведкай, перададзеныя нам. Паглядзі, у сябе там, падчас маршруту мы спыняліся на некалькі хвілін. Усё гэта ёсць у базе. Палонныя абязводжаны і слабыя. Пад снатворным. Я думаю, начальству будзе прыемна з імі пагаварыць. Так што, давай прапускай. – гаварыў кіроўца.
– Хвіліну. – вайсковец адышоў ад машыны, магчыма, нешта правяраў.
Маё сэрца забілася яшчэ мацней, чым раней. Неяк стала неспакойна. Вайсковец вярнуўся.
– Праязджайце.
Змрочныя вароты адчыніліся.
Я злёгку прыпадняў галаву і зірнуў скрозь вейкі. Мы праязджалі міма ўзброеных людзей і робатаў. Затым мы заехалі ў доўгую арку, асветленую белымі ліхтарамі. Чырвоная тонкая лазерная сетка адразу ж прасканавала ўвесь транспарт.
– Гэтым салдатам, што сустракалі нас, дакладна не варта давяраць… добра, што ваш твар быў у цені і яны не распазналі яго. – вымавіў кіроўца ў мой адрас.
– Што там наперадзе? – спытаў Бардачоў у салдата.
Той не паспеў яму адказаць, бо ў канцы аркі, нас сустракаў яшчэ адзін патруль. Два робата. Мы спыніліся каля іх.
– Калі ласка, адкрыйце дзверы або апусціце вокны. Працягніце рукі наперад. – сказаў адзін з робатаў.
Другі абышоў нас з усіх бакоў.
– Слухайце. Усё будзе нармальна, рабіце, як яны кажуць. – працягваючы рукі робату, сказаў Гутлейф. – Яны проста правяраюць нашу асобу.
– Бачу, што яны не баявыя… – дадаў я.
Робаты адным хуткім бязбольным дотыкам узялі кроў з нашых далоняў. І мы, не чакаючы вынікаў, паспяшаліся далей. Кіроўца яшчэ хутчэй стаў гнаць па шырокіх завулках. Бардачоў жа спешна зняў з нас наручнікі.
Мы заехалі ў вялікую забудаваную калонію Розжыг. З вокнаў я заўважыў, якая яна. Міма нас праходзілі групы стомленых людзей у жоўтай вопратцы. Высокія бетонныя будынкі былі шчыльна звязаныя паміж сабой, яны стаялі па тры ці чатыры ў шэраг. Робаты патрулявалі дарогі на зямлі. Над намі было чутна, як праляталі касмічныя караблі. Пахла гарам і потам.
– А вось зараз будзе горача. Упэўнены, што Вас, Краўчанка, апазналі і хутка Вас будуць шукаць усімі сіламі. – казаў і гнаў наперад кіроўца. – Іншага варыянту ў нас не было. Таму цяпер слухайце мяне ўважліва.
Мы павярнулі і спусціліся пад адзін з высокіх будынкаў. Рэзка спыніліся. У паўзмроку было ціха.
– Чыста. Хутчэй выходзьце! – сказаў кіроўца і выйшаў з машыны. – Вы, Краўчанка, зараз жа апранаеце маю форму і разам з сябрамі рухайцеся сюды. – спяшаўся, працягваючы тонкую трубку выключанага планшэта, кіроўца.
Усе ахвотна згаджаліся з ім.
– Гутлейф, пакажы ім карту. – прадоўжыў казаць кіроўца, перадаючы мне верхнюю частку сваёй формы.
Пакуль я пераапранаўся, Бардачоў з Ганнай слухалі салдата Гутлейфа, які ўключыў праекцыю карты і тлумачыў ім далейшы шлях.
І вось, калі я знаходзіўся ў ваеннай белай форме салдата, якая была ў асноўным з цвёрдага матэрыялу з грубымі абараняючымі пласцінамі, я ўзяў вінтоўку і падышоў да хлопцаў. Таксама, адным вокам, я паспеў зірнуць на карту. А ў гэты час цемнаскуры кучаравы салдат-кіроўца падбег спачатку да мяне, затым да Бардачова, пакалупаўся ў раёне пляча ваеннай формы, а затым загаварыў.
– Так, усё гатова. Я вырваў чыпы з вашых формаў, так што вас так проста не знойдуць. Цяпер надзеньце на нас наручнікі і хутчэй бяжыце адсюль. Хутчэй!
Ганна надзела на хлопцаў наручнікі. Рукі і ногі былі прыціснутыя. Гэтыя двое салдат у белай падформеннай вопратцы, з лагатыпам «СКР», сядзелі каля адчыненых дзвярэй машыны.
Ну што ж, за намі цяпер ішло паляванне.
Нібы за імгненне, мы аддаліліся ад машыны і выйшлі на адну з вуліц. Бардачоў ішоў наперадзе нас, схаваўшы ў сябе карту. Капітан глядзеў на будынкі, на якіх былі нанесеныя лічбы, вёў нас за сабой. Услед за капітанам ішла Ганна. Бо на ёй не было ваеннай формы, яна, нібы палонніца, ішла ў сярэдзіне. Я ж замыкаў суправаджэнне палоннага і раз за разам аглядаўся назад. Па-ранейшаму шумелі караблі. Змрочная пясчаная вуліца нібы апусцела і хавала ад нас ўсіх пражываючых тут людзей. У вайсковым шлеме было куды лягчэй дыхаць, фільтры чысцяць паветра ад непрыемных пахаў і пылу. Шум калоніі таксама фільтраваўся, было прыемна вушам. Толькі вось Ганне даводзілася складана. Спачатку я думаў толькі пра яе. Пасля, наперадзе з'явіўся шэры дым, які прыцягнуў маю ўвагу. Ён сціпла падымаўся ў чыстае блакітнае неба. Не ведаю, куды нас прывядзе карта, але цяпер на гэтай мёртвай вуліцы я адчуваў нейкую небяспеку. І, нечакана, мае думкі адвялі мяне ў бок. Мне ўспомнілася дзяцінства. Мая старэйшая сястра стаяла каля акна бацькоўскага дома, з сумам глядзела на мяне. У той час як наш бацька гучна крычаў, лаяў толькі аднаго мяне. Прайшло ўжо нямала гадоў з таго дня, а я, як цяпер, памятаю і адчуваю той бязвыхадны страх у душы. Наравісты бацька прамаўляў маё імя і бруднымі словамі атручваў маё жыццё. Вучыў мяне, спрабаваў змяніць мяне. Лаяў за тое, што я баязліва і нязграбна выглядаў у яго вачах. Нагнаў страху на мяне, на сястру. І, менавіта тады, я ўсвядоміў, зразумеў, чаму мамчына сэрца не вытрымала бязлітасны характар бацькі. Тады я моцна раззлаваўся, быццам злосцю спыніў увесь свет, і ўсёй сваёй юнай сілай ударыў бацьку па твару, у той момант, калі ён зусім не чакаў гэтага. У адказ ён, адным ударам рукі, адкінуў мяне да сястры. Я стагнаў, плакаў ад болю ў яе ног. Здавалася, што маё жыццё спынялася і ў апухлых вачах, я бачыў вобраз мамы. Гэта быў не сон, а горкая рэальнасць… Сястра працягвала стаяць каля майго цела. А бацька, прысеўшы да яе, вымавіў толькі адну фразу: «Ліза, дачка, паглядзі на брата, ён быў не разумны і цяпер ляжыць ля нашых ног. Будзь вышэй гэтага!».
Неўзабаве я зноў вярнуўся ў рэальнасць. На мяне нахлынулі тыя пачуцці, што я адчуў тады, будучы яшчэ дзіцём і я працягваў хутка крочыць наперад, моцна сціскаючы зброю. Мы з капітанам трымалі штурмавыя вінтоўкі пры сабе. А ў Ганны быў схаваны пісталет. Прайшоўшы яшчэ дзвесце метраў, мы прайшлі праз нейкі тунэль, затым, выходзячы з яго, ўваткнуліся ў нейкі хаос з людзей і машын. Усе рухаліся ў розныя бакі: хтосьці нёс груз, хтосьці знясілена плёў свае худыя ногі, быццам не ведаў куды ідзе, хтосьці бадзёра прабіраўся, штурхаючы ўсіх на сваім шляху. Усе людзі былі апранутыя ў аднолькавую шэрую вопратку, адрознівалі іх толькі прастакутныя нашыўкі рознага колеру на рукавах і грудзі. Усе былі ў нейкім падушаным настроі. Дзеці тапталі пясок, натоўпам бегалі ўнутры гэтага мурашніка, над якім лётаў нябесны транспарт. Робаты і патрульныя салдаты спрабавалі ўрэгуляваць гэты звар'яцелы рух шырокай вуліцы.
– Нам сюды. – гучна сказаў Бардачоў, адпіхваючы перад сабой людзей, якія павольна ішлі. – Ганна! Давайце ўсе за мной!
Нарэшце, мы выйшлі на менш населеную дарогу, згарнулі некалькі разоў налева і направа, ішлі па больш вузкім шляху. А потым мы сустрэлі трох патрульных салдат, якія ішлі да нас, у чорнай уніформе з белымі лічбамі на грудзях. Калі мы сустрэліся і знаходзіліся ў пары метраў адзін ад аднаго, патруль спыніўся і паспяшаўся спыніць нас.
– Я вымушаны вас спыніць. – сказаў адзін з патрульных з трыццаць восьмым нумарам на грудзях і працягнуў руку з разгорнутай далонню наперад.
Мы тут жа спыніліся перад імі.
– Што здарылася? – спытаў Бардачоў.
– Простая праверка асобы ўсіх замежных войскаў СКР. Нічога сур'ёзнага, мы проста выконваем каманду. Шукаем злачынцаў. Вам жа няма чаго баяцца?
– Няма. Усё нармальна. Я вас разумею. Мы таксама выконваем загад. Правярайце.
– Які загад? Што за дзяўчына з вамі? І куды вы яе вядзеце? – загаварыў салдат з сто пятым нумарам на грудзях, пакуль трыццаць восьмы ўключаў прыбор для распазнання.
– Нам загадана даставіць дзяўчыну на касмадром у тэрміновым парадку. – казаў Бардачоў, павольна апускаючы руку да зброі, што вісіць на рамяні. – А вы кагосьці шукайце?
– Калі ласка, уключыце празрыстасць шлема, нам патрэбныя вашыя твары. – сказаў трыццаць восьмы.
– Не, проста праверка. Пачакай, ты сказаў касмадром? – бурна адрэагаваў сто пяты і пацягнуў паказальны палец да курка вінтоўкі. – Прыбярыце рукі з зброі!
– Касмадром не ў тым баку… – насцярожыўся трэці патрульны і накіраваў вінтоўку на нас.
– Пакажыце вашы твары! – цвёрда вымавіў трыццаць восьмы.
Пасля апошніх слоў патрульнага салдата, Бардачоў, адначасова з Ганнай, паднялі сваю зброю перад вайскоўцамі і тут жа, першымі, стрэлілі ім у галаву. Салдат патроху адкідвала, кулі ўрэзаліся і рыкашэцілі ад чорных шлемаў. Бардачоў, адным ударам нагі, збіў аднаго з іх на зямлю і перанакіраваў вінтоўку на іншага. Я не стаяў з боку, а падтрымліваў капітана і страляў разам з ім. З-за броні я не бачыў твараў салдат і ад гэтага станавілася прасцей вырабляць стрэлы. Мы падыходзілі ўсё бліжэй і бліжэй, каб, як мага хутчэй, разбіць браню салдат. Ганна, не маючы брані, трымала мяне за плячо і часам накіроўвала мяне, хавалася за маёй спіной, рухала мяне наперад і падтрымлівала агонь. Стрэлы патрульных салдат траплялі ў мяне, рыкашэцілі ў сцены. Я ўпэўнена страляў у адказ, усё часцей націскаючы на курок штурмавой вінтоўкі. Гнеў замятаў мой страх, пачуцці змешваліся ў ім і я бязлітасна страляў і думаў толькі пра самаабарону. Бардачоў ужо змагаўся ў рукапашным баі, выцягнуў нож і пачаў размахваць перад праціўнікам. Таксама, адбіваючы ўсе мае стрэлы, адзін з невысокіх салдат кінуўся ў мой бок. Ганна выбегла з-за майго цела і схапіла таго за шыю, моцна абхапіла яго з боку спіны. Завязалася бойка. Капітан цяпер ляжаў на салдаце і ўтыкаў у таго нож. А другі салдат перакінуў Ганну праз сябе. Пры гэтым дзяўчына схапілася за шлем – мацаванне сарвалася і шлем салдата апынуўся ў яе руках. Мужчына, гадоў сарака, з невялікай сівізной і шчаціннем, пацягнуўся да пісталета. І я, будучы пад нейкім вар'ятскім уплывам, націснуў на курок вінтоўкі. Адзінокая куля вырвалася і накіравалася ў салдата. Яна прайшла скрозь яго галаву і затрымалася ў сцяне змрочнага будынка. Мужчына імгненна ўпаў і яго кроў хутка прабралася да маіх ног. Я, як прывід, стаяў і не адводзіў ад яго погляду. Яго кроў малявала адбіткі маёй першай бітвы і майго першага забойства чалавека. Я адчуў страх, халодны пот пакрыў маё цела. Здавалася, што сэрца вырвецца з грудзей. Я зрабіў пару мімавольных крокаў назад. Трэці з салдат таксама мёртвы.
