Дмитрий Максимович Акулич
Трэцяя нядзеля сакавіка
Наперадзе раздаўся трэск, Максім кінуў погляд, але сабак не было відаць. Бім і Яша зніклі з-пад увагі.
Максім Фёдаравіч нетаропка крочыў па дарозе. Не пераставала пахнуць хвоямі, смалой, прахалодай, вільготнай глебай. Пышныя зялёныя вяршыні дрэў ціха гулі, перашэптваліся, нібы абмяркоўвалі прыход чалавека з сякерай, шукалі яго намеры, яго прычыну з'яўлення ў іх доме. А мужчына шпацыраваў, разглядаў і запамінаў, як цяпер выглядае гэты ўчастак лесу. Пасля зімы, ад лютаўскага ветру, палеглі слабыя ў корані дрэвы. Тонкія і тоўстыя, сухія і вільготныя іглічныя ствалы ляглі або схіліліся да зямлі. Максім вадзіў карымі вачыма, пазіраў: як за пару гадоў хутка зараслі дзялянкі, як за халодную пару выразалі новыя. У адрозненне ад некранутых плошчаў лесу, цяпер, тут, у свежаразараных квадратах, дзе не засталося дарослых дрэў, гэтым летам не будзе так шмат ягад і грыбоў.
У лясістых абласцях яшчэ драмалі дробныя расліны, чакаючы праўдзівага цяпла. Пралескі, ландышы, ветрагонка – не спяшаліся вылазіць з-пад шчыльнага пласта ляснога смецця.
Максім Фёдаравіч, дастаткова для сябе, агледзеў лес. На гэтым участку ён заўважыў усе змены, пасля чаго і вырашыў вярнуцца да поля. Мужчына не хацеў вяртацца той жа дарогай, якая правяла яго праз хвойны бор і прывяла да дзялянак. Ён развярнуўся, сышоў з дробнай каляіны і, зразаючы шлях, ахвотна накіраваў свае крокі праз лес. Максім меў намер хутчэй выйсці да ўскраіны, да чыстага святла, на прастор. Увесь доўгі шлях, які маляваў у сваёй галаве Максім Фёдаравіч, толькі пачынаўся, ад таго, трэба было дзесьці ды скараціць дарогу, захоўваючы сілы свайго не маладога шырокага цела. Ён не забыўся пра сваіх жывёл, якія схаваліся з яго вачэй. Не палохаючыся іх знікнення, мужчына пару разоў пракрычаў цвёрдым голасам: «Бім! Яша!» Затрашчалі галінкі, зашумела сухое смецце, выбеглі сабакі да Максіма. Старэйшы сабака Бім з'явіўся першым і тут жа падбег да гаспадара. Яша ж трохі адстаў, а калі паказаўся, дык не падышоў да Максіма, а прабег кароткімі лапамі побач. Гаспадар надаў некалькі секунд Біму, пагладзіў яго поўсць, а затым спакойна і пакручаста пакрочыў далей да поля. Ён абышоў некалькі тоўстых хвой. Махаючы невялікай сякерай, абсек тонкія крывыя галінкі хмызняку, што разросся ля краю лесу і перашкаджаў выбрацца на палявы прастор. Максім Фёдаравіч моўчкі выйшаў да вялікага святла, кароткім позіркам аглядзеў заціхлую шырокую далеч, перабраў свае думкі аб наступным кроку.
Чалавек зноў патупаў уздоўж поля. Калі хвойны лес змяшаўся з лісцянымі дрэвамі, Максімам было заўважана, як за некалькі гадоў падрос, выцягнуўся, невялікі натоўп стройных бяроз. Чорна-белыя прыгожыя дрэвы, пры належным цяпле, абавязкова дадуць сок. Зайграла ўяўленне, успамін хутка абмаляваў, як кроплі празрыстай бярозавай вады паспешліва сцякалі і падалі з клінка ў слоік. Як на вуснах застыў прахалодны смак жывога соку. Ну а пакуль, роўныя бярозкі не абудзіліся, не расталі, яшчэ спалі. Прайшоўшы некалькі метраў наперад, на цёмныя бадзёрыя вочы Максіма Фёдаравіча паказаўся новы драўляны слуп, які леснікі ўсталявалі зусім нядаўна. Невысокае хвойнае бервяно пазначала наступную выразку, дзялянку. Лічбы і літары былі напісаны на яго абчэсанай верхняй частцы. Недалёка быў яшчэ адзін слуп, праўда, ужо не з дрэва, а з бетону. Максім спыніўся перад ім, паглядзеў на чорныя лічбы бетоннага слупа. Мужчына з важным выглядам пацвердзіў свае веды – слуп абазначаў, што тут праходзіла квартальная лінія. Гэта падмацоўвала і паласа высечкі, якая пралягала па мяжы двух лясных кварталаў.
Тут жа, побач, на вуглу поля, недалёка ад слупоў, хтосьці даўно паліў вогнішча. Відаць, гэта былі паляўнічыя, яшчэ тады, зімой, у паляўнічы сезон: калі ў вёсцы былі чутныя адгалоскі стрэлаў, калі ў выходны дзень звонкае рэха разносіла галасы стрэльбаў. Два абгарэлых тоўстых бярвення ляжалі накрыж на зацёртых чорных вуглях, а паблізу іх дзве невялікія калодачкі, што замянялі крэслы.
Пакінуўшы маленькую паляўнічую палянку, Максім Фёдаравіч абышоў нізкае вадзяністае месца, вялікую празрыстую лужыну, што перашкаджала наўпрост выйсці да скрыжавання лясных дарог. У той прыгожай вадзе адбівалася неба, а голыя галіны дрэў, як сагнуты чорны дрот, падзялялі сабой бел-блакітны фон. Прабіваючы скрозь дрэвы, адбіваліся зоркамі сонечныя прамяні.
Максім падышоў да скрыжавання, акінуў усе дарогі позіркам. Тут, наперадзе, перш за ўсё адкрыўся прыгожы далягляд. Па баках раслі хвоі і, як праз расхінутыя вароты, мужчына ўбачыў частку шырокага поля, а над ім зялёную паласу, якая краналася блакітна-шэрага неба. Ростань атачыла сябе не толькі змешанымі дрэвамі, тут, сабранай купкай, стаялі ў баку сонныя бярозы, яны нібы наўмысна аддзяліліся ад усіх. Галоўная дарога, на якую выйшаў мужчына, была раз'язджаная цяжкімі машынамі. Цёмная глеба пакідала пратэктары, ад цяжару колаў мяккая глеба адыходзіла ў бакі і будаваліся паглыбленні, палосы. Налева, частка гэтай дарогі з шырокімі размытымі ямамі вяла ў вёску Пратасы. Направа, дарога з выбоінамі і вадой адводзіла да шырокай мясцовасці, дзе калісьці была вёска Нівішчы. Зараз жа там замест драўляных хат і шырокіх двароў, прасторныя палі. Пасярод дарога, а ля яе краю жывуць яшчэ старыя грушы і яблыні. Крывыя садовыя дрэвы, як помнікі, як руіны людской цывілізацыі, засталіся прывідным напамінам вёскі. Максім Фёдаравіч доўга не затрымліваўся на скрыжаванні, ён абраў зусім іншы кірунак. Не паварочваючы ні ў адзін з бакоў, мужчына пайшоў прама, па роўнай, мала раз'язджанай, лясной дарозе. Яго выбар падтрымалі сабакі, якія спачатку падбеглі да празрыстых лужыц, выпілі прахалоднай светлай вады, выкупалі свае лапы, а затым, апусціўшы свае чырвона-ружовыя языкі, накіраваліся за гаспадаром.
Пад тоўстымі чорнымі падэшвамі храбусцела іголка, прыціскалася лясное смецце. У вясновым паветры не кружыла духата, галава была лёгкай, а цела не адчувала цяжару. Задуменна ішоў па дарозе Максім. Адышоўшы ад скрыжавання, сталі з'яўляцца злёгку ўзараныя палосы зямлі. Хтосьці цягнуў па дарозе ствол невялікага дрэва. Вузкая лінія раскінула ў бакі сырыя цёмныя іглічныя рэшткі. Сляды перыядычна знікалі, абрываліся, потым зноў з'яўляліся пасярод дарогі доўгім адрэзкам.
