Лилия Тухватуллина
Нәниләр китабы
«Һау-һау-һау!» – дип өреп, Беләзекләрне тоташтырабыз, аннары учларны ачабыз-ябабыз – этнең авызын күрсәтәбез.
Көчек песи артыннан чапкан.
Ник торасыз?! Чабыгыз! Бер кулны сузабыз һәм икенче кулның бармаклары белән сузган
кулның җилкәсеннән
алып учына таба “йөгерәбез”.
Тизрәк, тизрәк! Качыгыз!
***
ӨЧ ДУҢГЫЗ
Әлеге бармак уены “Өч дуңгыз” әкиятен белгән балаларга кызыклы булачак. Ул күз алдына китерү, ике кулны хәрәкәтләндерү, вак моториканы, сөйләмне яхшырта (сүзлек составын “нык”, “ышанычлы”, “кирпеч” сүсләренә баета).
Өч дуңгыз, бүредән куркып, Өч бармакны күрсәтәбез. Учларны бер-берсенә куябыз. Бүренең "авызын" ачабыз.
Өйләренә таба чаба, Ике кулның да урта һәм имән бармаклары бергә «йөгерәләр".
Кирпеч йортның ишеген, Ике кул бармакларының очларын тоташтырабыз.
Баш очында "түбә" ясыйбыз.
Ныклы йозакка яба. Ике кулның да бармакларын йозакка җыябыз.
Бүрекәй тапмасын дип, Бармаклар идән буйлап "йөгерәләр"
Тиз итеп учларны йозакка
җыябыз – ачабыз – чучкаларны "тотабыз".
Аларны тотмасын дип,
Үткен тешле авызына. Имән бармакны як-якка йөртәбез.
Башны уңга-ясулга борабыз – "юк".
Бер кабып йотмасын дип.
***
КУЯННАР ГАИЛӘСЕ
Әлеге уен барышында бала яшелчәләрнең атамаларын белә, координациягә(ике кулның да берьюлы хәрәкәтләнүенә) өйрәнә, вак һәм эре моториканы һәм сөйләмне үстерә.
Әти куянның Учларны башка куябыз һәм хәрәкәтләндерәбез – “колаклар”.
4 бармакны күрсәтәбез.
Дүрт малае бар,
Дүрт улы –
Дүрт куяны бар.
Бу куянкай – иң чиста, Һәр бармакка ишарәлибез.
Бу куянкай – иң җитез,
Бу куянкай – иң тапкыр,
Бу куянкай – иң батыр.
Әти куян һәм бәбиләр. Җитез итеп учларны тезләргә сугабыз.
Бакчаларга килделәр,
Яшелчә кимерделәр.
Бер куянкай – сарымсакны, Чиратлашып йодырыкның һәр бармагын турайтабыз.
Икенчесе – зур кабакны,
Өченчесе – чөгендерне,
Дүртенчесе – суганны.
Әти куян кәбестә ашаган, Ике кулның бер үк
бармакларын чиратлашып
тоташтырабыз,
түгәрәк шар сыман “кәбестә” ясыйбыз.
Бакчалар бушап калган! Кулларны як-якка аерабыз.
***
ТЫЛСЫМЛЫ ТАЯК
Бу уен шулай ук вак һәм эре моториканы, хәрәкәтләрнең координациясен һәм күз алдына китерү сәләтен яхшырту өчен кулланыла.
Кулга тылсымлы таяк алам, Кулна “тылсымлы” таякны алабыз, селтибез,
Өч сихерле сүз әйтәм, боргалыйбыз.
Таякны тиз-тиз әйләндерәм Аннары әкрен генә
Һәм төрле җәнлекләргә сезне әверелдерәм! баланың иңенә кагылабыз.
Мөгезебез кәҗәнеке сыман куркыныч, Башка имән бармакларны куябыз – “мөгезләр”.
Аяклар атныкы сыман җитез, Бер урында тиз йөгерәбез яки бер аякны тыпырдатабыз.
Колаклар куянныкы сыман озын. Учларны башка куябыз һәм колакларны сыман селкетәбез.
Тырнаклар песинеке сыман очлы. Тырнаган сыман хәрәкәт ясыйбыз.
Энәләребез керпенеке сыман нәзек, Кулларны йозакка кушабыз. бармаклар, энәләр сыман, тырпайган.
Канатларыбыз чыпчыкныкы сыман җиңел. Кулларны ике якка сузып болгыйбыз.
Тешләребез бүренеке сыман үткен. Бүре авызын “күрсәтәбез”: бер кул икенче кулның баш бармагын “йота” һәм чыгара.
Сырлар, сырлар – юлбарысныкы сыман. Тәндә бармаклар белән юллар сызабыз.
Жирафлар сыман – югарыга күтәреләбез. Аяк очына басып, кулларны югары күтәрәбез.
Тычканнар сыман – аска төшәбез. Чүгәлибез.