Януш Маринич
Лисьи сказки
По центру Вильнюса с Орлом.
Торговля потекла рекою
И Верхний город стал расти.
Купцы, искатели, танцоры
В наш город толпами брели.
Великий князь же Александр,
Что правил землями тогда,
Менск без внимания не оставил
И право Магдебурга дал.
***
Уходит и Литвы эпоха -
Приходит время двух корон.
Теперь историю будем строить
Мы вместе с польским королем.
Проходят в Менске трибуналы -
Литвы Великой высший суд.
Стекается с поветов шляхта,
Чтобы судиться прямо тут.
А в это время появился
У Менска даже призрак свой:
Пан Волотович его звали.
Шляхцюк с горячей головой.
Он Радзивиллам приходился
Одним из преданных друзей,
Но не спасло от пули это,
Хоть был он многих и знатней.
Теперь же шляхтич – это призрак,
Что в минской ратуше живёт,
И дух его без упокоя
Ночами в окнах свет несёт.
Ещё стоит Речь Посполита,
А вместе с ней ее дворцы:
В далёкий час их сколотили
Здесь Менска-города отцы.
Пока на карте делит Польшу
Союз недолгий трёх орлов,
Стоит наш Менск себе спокойно:
К своей судьбе уже готов…
Часть ІІ
Минск потерял свой статус центра
Другие люди здесь пошли:
Теперь здесь Минская Губерния,
Теперь здесь правят лишь цари.
А вскоре и французский говор
Тут появился, точно так.
Война прошла с Наполеоном -
Осело много их солдат.
Минуло и вот это лихо,
Как прежде было до него,
Опять же в Минске стало тихо.
Продлиться долго это всё.
***
У Минска новый управляющий.
Любил он очень город свой.
Зовут его граф Гуттен-Чапский.
Стал Минск при нем совсем другой.
Названия улиц появились,
Трамваи, даже фонари,
Один пивной завод открылся -
Ему работники нужны.
Где фабрики стоят, там в людях
Большая теплится нужда,
И у завода "Аливарья"
Была работников толпа.
***
Границы ширились – и Витебск
Наш город вскоре перегнал.
Вперёд, вперёд, наш славный город.
Двадцатый век уж побежал.
В тебе в то время сын родился:
Поэт великий для Земли,
Автор "Погони", белый рыцарь,
Пан Богданович, что Максим.
А в Петербурге гремит выстрел —
В империи бушует шторм.
Горят поместья и вокзалы,
Рабочих стачки. День за днём
Бастуют бундовцы, эсеры
И "Громада", большевики,
Что первый съезд здесь проводили,
Тогда без фракций двух внутри.
Но вскоре и пожар стихает,
И наступает тишина.
Дрожит земля, что предвещает:
Придёт Великая война…
2020-…
Глава IX
Иностранные
языки
Каждый язык – железо:
Где острей, где мягче.
***
Прачынайся, народзе!
Адвеку ты спаў.
Гісторыя кажа:
"Час твой настаў".
Арлоўскія ўлады
Ідуць па твой дом.
Давайце пакажам,
Чый гэта ён.
Нам больш не патрэбны
З замежжа ўрады:
Ні з Польшчы, Расеі -
Ім тут не рады.
Сябры нам патрэбны,
З кім звяз будаваць,
А не паноў гэтых
Замежная раць.
І нам абыякава:
Правы ты, левы -
На барацьбу
З гэтай халерай.
Прачніся, пісьменнік,
Пішы свае творы.
Прачынайся, настаўнік,
Мы вучыцца гатовы.
Мы, беларусы, -
Вольны народ.
Шукаць будзем самі
Свой сцяг перамог.
2019
***
Мы, браты, будзем рушыць муры,
Што яшчэ існуюць у галавах.
Мы, браты, будзем рушыць муры,
Што збудаваны на нашых касцях.
Ужо бачна зіма – будзе холад,
Пакуль у Пекле стаяць гарады,
Аднак разам мы разумеем,
Хто жадае заліць усё ў крыві.
І мы з ім не згаздімся ніколі,
Бо нам цэпы на шыі ня лёс,
І дакладна мы не жадаем,
Каб далей на народзе ён рос.
Вораг наш, разумей ясна:
Ты абраў не прымушаны шлях.
І жыві ў пачуцці надзеі:
Мы ўзгадаем, што значыць "брат".
2020
Я – беларус
Я беларус, таму крывёй клянуся,
Што не забуду край радзімы свой.
Я беларус і гэтым ганаруся,
Бо гэта сувязь са святой зямлёй.
Я беларус па бацьку і па маці —
І для мяне ўсе вы ёсць браты.
Я беларус; і ў марах сваіх бачу
Над рэкамі паветра ды бары.
Я беларус з-за мовы і без мовы.
Мне абыякава, які лятае сцяг.
Я беларус, таму што безумоўна
Я паважаю людзей іншых шлях.
Я беларус, таму што маю веру
У лепшы дзень: ён існуе; не сон.
Я беларус, таму за здраду родным
Няхай з нябёс апусціцца праклён.
2020
***
Ноч і луны. Казачнае неба.
Я гляджу на тое, як гараць
Ледзяныя, белыя завеі,
І аб тым ня трэба размаўляць,
Бо яны прыгожыя, як пекла,
Бо ўнутры ў іх жыве Нішто.
Дагараюць знічкі ў паветры,
Бо былі пустыя так даўно.
2021
***
Я Радзіму паклічу: "Міледзі", —
І яна грамафона гульнёй
Прыбяжыць па даліне і ўзгорку,
Каб бяз слоў павітацца са мной.
Я мелодыю хутка пазнаю,
Калі з вод на сіняй рацэ
Гэта ледзі гукі здымае
Ды нясе ў белай руцэ.
Дакрануся яе? Не, ніколі.
Яна знічка ня толькі мая.
Захаваю каханне пад воляй
Да цябе, святая зямля.
2021
***
Прагучыць у касцёле нешта,
Быццам пералом ня звонкі,
А за ім нясуцца крыкі,
Чорныя, як цень, вясёлкі.
Праз вітраж яны праходзяць,
Праз вітое ружа-шкло,
Пакуль унутры гуляюць
Анёл з ксёндзам на жыццё.
Шэры позірк, крылы птушак,
Стогне пад вадой арган —
Усё да ксёндза дасылае:
Ён раба ня тым багам.
Так хаваючыся міла
У яркі, як каханне, сон,
Падмяняючы твой сімвал,
Хутка здыме плоць Дагон.
2021
Скарум
Ідуць імкненні, хмары мая
І людзі хворыя на сум.
Усюды быццам расквітае
Нешта складанае… Скарум.
Забыты ў даўнінах неўр,
Што перароджаны як бог,
Па вуліцах блукае. Спевы…
Збірае ён са звонкіх ног.
***
І ён чакае навальніцы.
Чакае чорна-шкляны дзень,
Калі дах неба і паветра.
Адкінуць цёмна-шэры цень.
Тады пачне ён паляванне.
У воўка форме ліпкі бог
Хаваецца. У разважаннях
Яго ня бачыць Евы род.
***
Душа. Душа. Як ён жадае.
Як лічыць усіх, хто тут ідзе.
Не, ён няспешны. Ён чакае,
Калі та самая прыйдзе:
Хтосьці ўтомлены, падбіты,
Хтосьці без моцы да жыцця.
З такім Скарум гуляе, кабы
Знайсці ў ім штосьці для ваўка.
***
Скарум у вачах змяняе хмары,
Злівае сонца ў гэты шторм
Гуляе хутка, і з адчаю
Ён робіць музыку Нішто.
Ягоны голад вельмі жудак.
Ён робіць чалавека зручным.
То воўчы ёсць маленькі замак,
Што станцыя метро "Удручча".
2021
***
What's the weather like today?
Is it sunny? Is it rain?
Or today is very cold?
I don't know. My door is closed.
Since the sun got up in dawn
Till this sun is falling down
I'm a prisoner of walls
Like a toy in house of dolls.
When the moon arose in skies
And the stars like fireflies
I am watching for a life
But it stops to move at night.
And I read the mystic notes.
All of them are lies, of course,
But so many pictures've seen
When you live in quarantine.
2020
***
I think your death is in the fire
Which cross a body like the wind.
I hope your ash will dust the iron
And you will not remember it.
For you, my enemy in ages,
For you, nobody from the dreams,
I'm here, speaking like a stranger,
Cause you'll guess who've told you it.
2020