Нарша Булгакбаев
Бақытты болуды үйреніңіз! 3 Бөлім
Әрекетсіз әрекет
Сіз әрекетшіл, іскер адамсыз ба? Менің ойымша, бұл сіздің «әрекет» деген сөзді қалай түсінуіңізге байланысты болуы керек. Мүмкін сіз үнемі «бір орында миыңыз айналып жүретін шығарсыз», сондықтан да сіз өзіңізді әрекетшіл, іскер адаммын деп санайтын шығарсыз? Солай ма? Менің ойымша, әрекетшілдік әрқашан әрекетті қажет етпейді. Біздің іс-әрекеттеріміз, шынымен не пайдалы екенін білмеу үшін ақтау ретінде қызмет ететін кездер болады. Көп уақыт пен энергия көбінесе ұсақ-түйектерге, зиянды амалдарға жұмсалады. Бірақ біз өз уақыт пен күш-қуатымызды ысырап етуге жол бере алмаймыз. Бұрын не кейін шешім қабылдауға тура келеді, не маңызды, не маңызды емес нәрсені, өйткені егер біз бәрін бір уақытта жасауға тырыссақ, онда біз шын маңызды нәрсеге қол жеткізе алмаймыз. Адам санасы өте нәзік және күрделі құрал. Ол ішкі жағынан да, сыртынан да күйзеліске ұшырайды және тым көп қысым көбінесе кері кетуге, жоспардың орындалмауына, әрекеттің тоқтап қалуына әкелуі мүмкін.
Психикалық шамадан тыс жұмыс физикалық сияқты әлсіретуі, шаршатуы мүмкін. Өзіңізді қолдаудың бір ғана жолы бар – өзіңіздің ішкі «Мен» – мен үнсіз сөйлесуге үнемі оралу. Сіз өмірдің қайнар көзі мен бұлағының жанында тыныш демаласыз, бұл сізге бақытты өмір сүруге мүмкіндік беретін жағымсыз әсерлерге қарсы төзімділікті арттырады. Бір таңқаларлығы, бұл ақыл-ой немесе физикалыққа қарағанда жоғары деңгейдегі әрекетшілдік. Арбаның дөңгелегі сияқты айналатын уақыт әлемінде, әрекетсіздік пен тыныштық нүктесі бар. Біз осы нүктеге қайта қайта оралуды үйренуіміз керек, егер де дөңгелектермен езілгенді немесе шетке лақтырырылғанды қаламасақ. Жүректегі әрекетсіздіктің тыныштығы – бұл біздің «Ішкі Мен» -мен қарым-қатынас жасай алатын жалғыз орын. Егер біз осы тыныштықты қаласақ, біз саналы (ерікті) түрде оған қол жеткізуге болатын жағдайға жетуіміз керек. Бұл күштердің жаңаруының құпиясы – ақыл-ой, физикалық және рухани, бұның барлығы адамның «Мен» -і. Сіз осы ақиқатты тапқаннан кейін, сіз сананың сенімділігін сезінесіз, өзінің мән-мағынасын таныған.
Әрекетшілдік әрдайым қозғалысты білдірмейді. Ішкі «Мен» әрекеті көбінесе абсолютті әрекетіздікте, қимылсыздықта болады. Көліктің аккумуляторын қайта зарядтаған кезде, ол сөреде екі сыммен тұрады, одан келетін, және мүлдем өлі болып көрінеді. Сырттай ештеңе болмайды, алайда бұл батареяның ішінде одан да белсенді әрекет жүріп жатады, бұрынғыдан да.
Эдвард Арнольд былай деп жазды: «Сен өзіңнен қиындыққа тап боласың, сені ешкім артыңнан итермейді немесе бір орында ұстамайды, сен өмір сүруге және өлуге еркінсің, доңғалақпен бірге айналып және оның шабағын (спицы) сүйесің, азап, бейнет, қайғы-қасірет дегенің дәл осы». Шынында да, біз іс-әреке бағытында үнемі айналу қажеттілігімен байланысты емеспіз. Кейде біз толықтай қозғалмай, Ішкі «Мен» -мен жұмыс істеуге мүмкіндік бергенде, біз ең белсендіміз, әрекетшілміз.
Бұны мен әрекетсіз әрекет деп атаймын, және шынайы қозғалыс пен іс-әрекетті жоққа шығармаймын, себебі ол соңғы нүкте, нүктесіз сөйлем бітпейді, айтылған сөздің дәлелі болмайды. Бірақ дегенмен, ішкі әрекетсіз әрекетті, біз жұмыс деп есептемейінше, біз көптің бірі болып, бәлкім бақытсыз болып қала беруіміз мүмкін.
Қателіктер мен күнәлар
Қателіктер мен күнәларды жасаудан қорқасыз ба? Көптеген адамдар қателіктер жіберуден қорқады, кейде адамдар ғана емес, сонымен қатар бүкіл үкіметтер. Бірде Мен Уганда Үкіметінің ауа-райы болжамын радио арқылы таратуға тыйым салғанын оқыдым. Байырғы жергілікті тұрғындар метеорологиялық есептерді, мәліметтерді үкімет қаулылары, жарлықтары деп қателесіп және ауа райына толық бағынып, табынып кеткен. Болжам (ауа-райы) дәл емес, қате болып шыққан кезде, олар ауа-райын да айыптайтын, үкіметті де айыптайтын, және соның кесірінен халық радиода айтылғанның бәріне сенуді тоқтатты. Олар айтатын, бұл үкіметтің бәрі өтірік, ауа райы болжамы сияқты.
Уганда үкіметі бұл жағдайдан шығудың оңай жолын тапты. Олар жай ғана ауа-райы болжамын радио арқылы жіберуге тыйым салды. Бірақ мен бұл шынымен дұрыс және әділ шешім болғанына күмәнім бар. Ал сіз қалай ойлайсыз? Дегенмен бұл Уганда үкіметінің жіберген қателігі еді…
Біз қателіктер жібергендіктен немесе жіберу мүмкін болғандықтан әрекетті тоқтатудың мәні неде немесе күнә жасап қойғаннан өзіңді, өмірді жек көрудің мәні неде? Біз ештеңеге қол жеткізе алмас едік, егер біз әр бастаған істі тоқтата беретін болсақ, кем дегенде бір рет қате жіберсек те, солай емес пе? Біз өзімізді, өмірді сүюді үйренбес едік, егер де күнәдан кейінгі сабақты алып, сынаққа тап болмасақ, солай емес пе? Әрине бұның бәрін болдырмауға болады, бұл ең дұрыс жол. Бірақ бұл мүмкін бе?
Кішкентай бала кезіңізде сіз бірінші рет сүрініп, еденге құлап, «бұл толық сәтсіздік» деп ойладыңыз делік. Ештеңе етпейді». Мүмкін сіз сүрінбесеңіз жүруді ешқашан үйренбеген болар ма едіңіз. Қарапайым арифметикалық (математиканың сандарды зерттейтін саласы) мысалда алғашқы қателікті жібергеннен кейін сіз арифметиканы толығымен тастайсыз делік, онда сіз ешқашан ақшаны санауды, дүкендерден заттарды сатып алуды және т. б. үйренбейтін едіңіз.
Менің ойымша, қателесу қабілеті біздің өмірлік тәжірибеміздің маңызды бөлігі болып табылады және егер біз қателік жасаудан қорқатын болсақ және сол қорқыныштың кесірінен одан қашатын болсақ, онда біз біртіндеп өмірдегі барлық жақсы және пайдалы нәрселерден айырыламыз. Әрине, сіз бұл дәлелді абсурдқа (мағынасыз сандырақ) дейін жеткізе аласыз. Егер біз өз қателіктерімізден сабақ ала білетін болсақ, онда көп қателіктер жіберуден қорықпау керек, өйткені қателіктер неғұрлым көп болса, соғұрлым көп нәрсені үйренеміз. Мен мұндай дәлелді жалғастыруды, кеңес ретінде қабылдауды ұсынбаймын, мен жай ғана былай деймін: сіздің қателесуге құқығыңыз бар, қателік пен күнәсіз адам толық бақытты бола алмайды, бұны жоққа шығару – надандық.
Бұрын қандай қателіктер жасасаңыз да, олар сіздің тәжірибеңіздің маңызды бөлігіне айналды. Оларды миыңызды қозғау және өмірді қайтадан бастау мүмкіндігі ретінде пайдаланыңыз: бірінші рет сәтсіздікке ұшырағаныңыз үшін қалаған арман-мақсаттан бас тартпаңыз және бастағаныңызды тоқтатпаңыз, берілмеңіз. Сіздің өміріңіздегі кез-келген қателік сіздің қазіргі түсініңігіңізді қалыптастырды. Қателеріңізге батаңызды беріңіз, олар сізді адам қылды. Олардың тәлім-тәрбиесі үшін рахмет айтыңыз. Есіңізде болсын: қателік пен күнәнің басты мақсаты сіздің миыңызды қозғау және жаңа өмір бастауға тағы бір мүмкіндік беру.
Әрине, сіз менің кітабымды оқығаннан кейін де қателіктер жібересіз, бірақ сіз әрқайсысында үйренесіз, тәжірибе аласыз.
Пешенеге жазылған, қайтпайтын, тойтарылмас, жеңуге келмейтін қателіктер мен күнәлар болмайды, егер де сіз оларға өзіңіз ондай мүмкіндік бермесеңіз. Қайталана беретін қателіктер мен күнәлар болмайды, егер де сіз оған өзіңіз жол бермесеңіз. Сіз фатализмға (тағдырмен шешілгенге) құл болмайсыз, егер ақиқатқа сай өз тағдырыңызды өзіңіз жаза білсеңіз.
Сәттілік немесе сәтсіздік көрегендікке байланысты
Сіз өз ой-пікіріңіз бойынша әрекеттеріңізді сәтті немесе сәтсіз деп бағалайсыз ба? Менің ойымша, біздің өміріміздегі сәтсіздіктердің көпшілігі біздің өзімізге деген, дүниеге деген, басқа адамдарға деген, Жаратушыға деген көзқарастарымыз бен ой-пікіріміздің салдары. Адам, сәттілікке, табысқа жете алмайды, егер адам оған сенбесе және сенімді болмаса. Себебі, батылдық пен сенімге ие адамдар үшін, жол әрқашан ашық болып көрінеді. Бұл дегеніміз жеңіске, табысқа, сәттілікке деген дұрыс көзқарас пен ой-пікір, оның рухани күш-қуатын, ішкі үстемдік пен артықшылық сезімін арттырып, осы өмірде ғажайыптар мен кереметтер жасауына ықпал етеді. Егер сізде дұрыс көзқарас пен ой-пікір жоқ болса, онда неге оны дәл бүгіннен бастап қалыптастыруға кіріспеске?
Күрделі жүйемен қалыптасқан, біздің үнемі өзгеріп отыратын өмірде, айналамызда әрекет ететін әр түрлі сыртқы факторлар бар және біз кейде өмірімізді, жағдайымызды осы сыртқы факторлар басқарады деп айқайлағымыз келеді. Алайда ақиқатында, біз сол өмір мен жағдайды өзіміз ұнатып таңдаған едік, салдарынан біз таңдаған нәрсені ғана жасаймыз, себебі өмірдің бәрі таңдау, сәттілік пен сәтсіздікте. Егер біз белгілі бір жолды таңдағымыз келмесе де, ақыр соңында біз оны таңдаймыз, өйткені бұл бізге ең аз ішкі қарсылық көрсететін жол сияқты көрінеді. Біз оңай және жеңіл жолмен жүргіміз келеді, бірақ болашақта бұл бізге қолайсыздық пен қиындық тудыруы мүмкін екенін білсек те. Бізге әрдайым шешім қабылдау керек болады: іскерлік мәселелерде, отбасылық қатынастарда, күнделікті тұрмыс-тіршілік әрекетімен. Бізде әрқашан таңдау қажеттілігі бар, сондықтан да дұрыс таңдау жасай білу өте маңызды.
Бұл өте маңызды: кез-келген кедергіні жеңуге мүмкіндік беретін күш біздің ішімізде екенін түсінген кезде, біз көмекке шақыруды тоқтатамыз. Ішкі «Мен» – мен тыныш сөйлесе бастағанда (ішкі диалог), біз сол ақыл-ой күшінің (ментальды күш) ішкі ресурстарына (мидың азығы ақпарат) бейімделеміз. Бұл күштің құпиясы – мінез-құлқымызды түсіну, біздің ойлау ресурстарымызды (оның қаншалықты құлдық санамен шектелгенін сезіну, шекарасын кеңейту) көбейту. Біз кез-келген нәрсені жасауға, өзіміз қалаған нәрсеге қол жеткізуге, мүмкіндік беретін күш, біздің ішімізде екенін түсіне бастаған кезде ғана, өмірлік сәттілік бізге келеді, бұл біздің өміріміздегі басты жетістігіміз!
Менің ойымша, ұлы адамдар, тарихта қалған адамдар, өздерінің ішінде үлкен күш бар екеніне сенді және сол күш арқылы барлық кедергілер мен қиындықтарды жеңе білді. Бұл күш кез-келген жағдайдан да, ішкі немесе сыртқы факторладан да мықты. Одан асып түсетін күш жоқ және олар оны қолдана білді және дүниенің жеңімпазы атанды. Менің ойымша, бұл ішкі күшке сенбейтіндер, тек сыртқы күштерге сенетіндер бұл дүниеде бірде-бір үлкен іс жасай алмайды, жануар сияқты келіп, жануар сияқты кетеді.
Мен бұған сенген адамдарды, достары мен туыстары мазақ еткеніне сенімдімін, бәлкім аздап жынды деп ойлаған шығар. Олар мұны бос әурешілік, ақымақтық деп санап, ал өздері әдеттегі, күнделікті өмірдегі диірмен тастарына қайта оралып, өлгенше дейін соны айналдырып, ақыры шаршап, сәтсіздік сезімімен дос болып өмір сүрді. Бірақ олар, өздері бұны сезсе де, білсе де ешкімге білдірген жоқ, өйткені бұл ішкі әлемнің проблемасы. Олардың ойынша осы күнделікті күйбең, мақсатсыз әрекет, жоспарсыз қозқалыс өздерінің ішкі мазасыздығын, уайымын, қорқынышын, жалпы күйзелісін босатады және жеңілдетеді деп санады. Сіз осы адамдардың бірі болғыңыз келе ме немесе ішкі күшіңізді тыңдайсыз ба? Бұл қорқыту емес, ескерту!
Санаңыздың шығармашылық күшін қолдана бастаңыз. Форсайт (көрегендік қабілет) Күшін қолданыңыз, пайдаланыңыз, өйткені сіздің ойлауыңыз – бұл күшті (форсайт), жұмыс істетуге мәжбүр ететін жылдам ағын. Өзіңіздің ақыл-ой күштеріңізді әмбебап, бәрін сіз үшін жасап беретін бейсанамен байланыстырыңыз және сіз супер тұлғаға айналасыз. Тырысыңыз. Сіз өзіңіздің өміріңіздегі кез-келген проблеманы шешудің кілтін тапқаныңызды білетін боласыз. Қарапайым сөзбен айтқанда, бұл дегеніміз: егер сіз жасай аламын деп ойлауға жеткілікті көңіл бөлсеңіз, сіз ойлағанның бәрін жасай аласыз! Тағы да қайталауға рұқсат етіңіз: егер сіз жасай аламын деп ойлауға жеткілікті көңіл бөлсеңіз, сіз ойлағанның бәрін жасай аласыз. Кез-келген жағдайда сәттілік, жеңіс алдымен сіздің ойыңыздан басталады. Мақсат, шын өмірде орындалмай жатып, қиялында нақты, анық көре білу қабілеті барлық адамда бар, бірақ тек олардың оннан бірі ғана оны қолданады, пайдаланады, ал сіз сол қабілетті дамыта алсаңыз сіздің кез-келген мақсаттарыңыз орындалады және сіз оған оңай әрі жеңіл жете аласыз.
Жол саласыз ба әлде қабырғалар тұрғызасыз ба?
Сіз өзіңізді жол салушы немесе қабырға құрушы ретінде қарастырасыз ба? Біздің әрқайсымыз өмір бойы не жолдар саламыз не қабырғалар тұрғызамыз. Сіз өзіңізді қалай қабылдайсыз? Мен бір қысқа өлең таптым, онда бұл тақырыпты қарапайым және керемет түсіндіреді:
«Үлкен жолдарды Егемен Рим салған, Адамдарды байланыстыру үшін, Сонымен қатар қабырғалар тұрғызған, Ажыратып, бөліп, қорғау үшін, Ғасырлар бойы, адам құмарлығынан, Барлық қабырғалар құлады, Бірақ жолдар қалды.»
Сіз басқа адамдармен кездесіп, олармен ақыл-ой бөлісе алатын жолдар, қарым-қатынас жолдарын саласыз ба? Немесе сізді басқалардан бөлетін, ажырататын, қорғайтын ақылыңызда қабырғалар тұрғызасыз ба? Менің ойымша, қабырға құрылысына кететін барлық материалдар мен күш-жігер босқа шығын сияқты, бұның барлығы еңбек пен уақытты ысырап етеді, өйткені бұл қабырғалар бәрібір құлайды.
Ақиқат мынада, біз бүкіл адамзатпен рухани бірлікке ұмтылуы тиіс Жаратылыстармыз және басқа адамдардан бөліну, ажырау үшін салынған әлсіз қабырғалар ешқашан ұзақ тұрмайды. Бірақ жолдармен басқаша. Сізді адамдармен байланыстыратын жолдар саласыз ба? Дәл адам ағзасындағы екі жақты миға баратын артериялар сияқты, сіздің күнделікті іскерлік және рухани-әлеуметтік өміріңізге қажет. Сізде мұндай қарым-қатынас бар ма? Сіз адамдармен қаншалықты жиі сөйлесесіз? Менің айтарым рухани, отбасылық, туыстық байланыстар әдеттегі іскерлік байланыстардан жоғары.
Эмпатикалық тыңдау және эмпатикалық әдіс туралы естіп пе едіңіз? Эмпатияның тыныш бульварлары туралы естіп пе едіңіз? Сіз эмпат адам болғыңыз келе ме? Бұл эмпатия қабілетін дамытқан адам. Сіз Жүректен жүрекке жол саласыз ба, өзара түсіністік жолдары, бақытсыздық пен қайғыға деген жанашырлық жолдары. Сіздің рухани жағдайыңыз ынтымақтастықтан басталады ма? Сіз осындай көшелер немесе махаббат пен түсінудің тыныш аллеяларын (саяжолдарды) саласыз ба, хош иісті, ақ гүлді ағаш акацияларға (қарағандарға) толы? Оларды сөзбен көпіртудің қажеті жоқ. Олар күлімсіреу, жұбату және бұл көріністер ағаш жапырақтарымен жабылған: «Мен білемін. Мен бәрін түсінемін. Мен сені жақсы көремін». Мұндай көшелер мен аллеяларды тұрғызыңыз, өйткені олар мәңгі қалады. Оларды ештеңе жоя алмайды.
Бүгін біраз уақыт бөліп шешім қабылдаңыз: өзіңізді жақын адамдарыңыздан бөлу үшін энергия, ақыл-ой және рухани күш жұмсап, қабырғалар салғыңыз келе ме әлде бірлескен ойлаудың интеллектуалды артерияларын, эмпатияның кең бульварлары мен үнсіз рухани бірлік аллеяларын салғыңыз келе ме, соны шешіңіз. Не салу керектігін шешіп, сіз өзіңіздің өміріңіздің табиғатын анықтайсыз. Бұл сізді ішке кіргізбейтін қабырғалар әлемі немесе шексіз қуанышқа саяхаттауға болатын жолдар әлемі болуы мүмкін. Таңдау тек сізге байланысты.
Тағдыр кінәлі емес
Сіз өзіңізді бақытты санайсыз ба әлде бақытсыз санайсыз ба? Сіздің ойыңызша, сіздің өміріңізде сәттілік көп пе әлде сәтсіздік көп пе? Біздің орындалмаған үміттеріміз бен армандарымыз, сәтсіз үлкен жоспарларымыз туралы ойлаған кезде, адамдар көбінесе тағдыр немесе сәттілік не сәтсіздік деп аталатын нәрсені айыптайды. Бірақ бұл нонсенс (абсурд) емес пе? Кейбіреулер: «Бұл менің бақытты (немесе бақытсыз) жұлдызым» дейді, немесе «Бүгін мен үшін жаңа өмір, жаңа күн, жаңа Мен» керісінше «Тағы да мектеп не жұмыс не отбасы, қашан құтылады екенмін». Біз неге осылай айтамыз? Кемшіліктерімізді, қателіктерімізді, күнәларымызды өзімізден өзіміз жасыру үшін айтамыз. Өзімізді сөзбен алдағымыз келеді, бірақ шынында да біз қалаған өмір болып жатқан жоқ немесе болып жатыр бірақ бәрібір ішкі бостық сезімі, әрдайым бір нәрсе жетіспейтіндей. Есіңізде болсын: Біз санамыздың табиғатына (деңгейіне) байланысты сәттілікке жетеміз немесе сәтсіздікке ұшыраймыз.
Менің ойымша, Шекспир мұны «Юлий Цезарьда» өте жақсы айтқан, онда ол: «Кейде адамдар өз тағдырының қожайыны болады. Қателіктер үшін кінә, құрметті Брут, жұлдыздардан емес, тек бізден».
Біз түбінде өлеміз, бірақ шын мәнінде, біз өз тағдырымыздың қожайыны бола аламыз, егер біз өз ойымыз бен іс-әрекетімізді өміріміздің шығармашылық мақсатына бағындыра алсақ. Егер біз өз ойымызды мақсатымызға «байланыстыра» алсақ, онда біз өз тағдырымыздың шебері боламыз. Бірақ біздің көпшілігіміз өзіміздің ішкі жетекшімізге сенуге қаншалықты дайынбыз? Жоқ, біз өз пайымдауларымызға, ескі әдеттерімізге сүйенуді жөн көреміз және жағдай дұрыс болмаған кезде біз Құдайды, тағдырды, жұлдыздарды немесе біздің үмітіміз бен сенімімізді ақтамаған кез-келген нәрсені кінәлауға дайынбыз.
Егер өткендегі, біздің өткен шағымыздағы, барлық егжей-тегжейлерді көрсетуге болатын мүмкіндік болса, онда біз жақында қайда және қашан қателескенімізді көріп, дұрыс жолдан кейін дұрыс емес жұлдызға адасқан нүктені анықтай алар едік. Біз қай жерде түзетілмейтін қателік жібергенімізді көретін едік. Көрдіңіз бе, біз таңдау жасай алар едік. Ал ол таңдау бізде болды, бірақ ол уақытты қайта шегере алмаймыз, алайда біз өз өткен кеткеннің бәрін түзей аламыз, себебі бізде қазіргі сәт және болашақ бар.
Құдай бізге өмірді сый қылып берді әрі сынақ қылып берді, себебі ол бізге ерік бостандығын берді. Тек біз, жұмыр басты пенде, өмірімізді жақсартатын немесе бұзатын нәрсені өзіміз таңдаймыз. Біз кез-келген уақытта таңдауды өзгерте аламыз және жаңа өмір бастай аламыз. Жұлдыздарды, жалпы ешнарсені, ешкімді өз проблемаларыңыз үшін кінәламаңыз, өзіңізді «Ұлы Ақиқаттың» бейнесінде және ұқсастығында жаратылғаныңызды ұмытпаңыз, өзіңізді кінәлағыңыз келсе тек бір нәрсе үшін ғана кінәлаңыз, жұлдызға не басқа бір материяға құл ретінде әрекет еткеніңіз үшін ғана айыптаңыз.
Тек біздің қателіктеріміз бен сәтсіздіктеріміз ғана тағдырымызға бөгет жасайды және ешқандай жазмыш тағдыр жоқ, бізді қинауға немесе зиян келтіруге тырысатын. «Ұлы Ақиқат» бір нәрсені іздейді: біздің өмірімізде әлі де қалыптаспаған абсолютті игілікке (кіші жұмаққа) қосу. Бірақ мөрі басылған «Қасиетті Кітап» айтпақшы үлкен жұмақ (абсолютті тыныштық, тазалық, игілік, ізгілік мекені) бірінші өмірде орнамайды, дегенмен бұл оған ұмтылмау керек дегенді білдірмейді. Сондықтан Жаратушы бізді бірінші өмірде тозақтан (абсолютті тазарту және емдеу мекені) құтқарудың әр түрлі әдіс-тәсілдерін пайдаланады: аштық, соғыс, ауру, т. б. Тозақ деген сөзді ауыр сынақ деп қарастырыңыз. Жалпы барлық адам кіші немесе үлкен тозақтан өтпей үлкен жұмаққа оп-оңай еш қиындықсыз кіре салмайды, ол адам не дүниенің кіші тозағынан өтіп барып не ақыреттің үлкен тозағынан өтіп барып үлкен жұмаққа кіреді. Бұл дүниеде адамдар бақыт деп санап жүрген абстрактілі ұғымы – бұл кіші жұмақ, Киелі кітапта кіші жұмақ, яғни дүние жұмағы, үлкен жұмаққа еш татымайтындығы жайлы айтылады, дегенмен бірінші өмірдегі жалған бақыт пен екі өмірдегі мәңгілік шын бақытты айыра білу керек. Шын бақыт тек қана ақиқатқа негізделген. Ақиқат дегеніміз ерік-жігерге пайдалы білім мен дәлелді ғылым, санаға рухани сәуле және жүрекке иманның нұры.
Кез-келген жағдайда біз жақсылықтың элементтерін сақтаймыз, егер сіз жағдайыңыздың ақиқатын қабылдасаңыз, онда жазмыш тағдыр кенеттен артта қалып, екі өмірде де бәрі жақсы болатынын білесіз. Неліктен? Себебі біз өз жолымызды әрқашан дұрыс шешімге апаратын «Жалпыға Ортақ Ақыл» жолына қостық. Бізге қажет нәрсенің бәрі біздің бойымызда бар, бізге тек керегі – ақиқат нұсқаулығына ашық болу, жауап беру және қабылдауға дайын болу.
